Döş xərçənginə aid bunları bilməlisiniz!
Döş xərçəngi bütün dünyada qadınların ən çox tutulduğu xəstəliklərdən biridir. Bu xəstəlik 40 yaşdan aşağı qadınlara da təsir edir.
Döş xərçəngi haqqında bilinməsi lazım olan məlumatları nəzərinizə çatdırırıq.
Döş xərçəngi nədir?
Döş xərçəngi döşdəki südü əmələ gətirən kisəciklər və bunları daşıyan kanallardan yaranan bir xərçəng növüdür. Döş toxumasının hər hansı bir yerindən qaynaqlanan və ən sıx kanallarda əmələ gələn döş xərçəngi qadınlarda rast gəlinən xərçənglər arasında birinci sırada yer alır. Daha çox menopauza sonrası qadınlarda görülərkən, son illərdə ciddi olaraq 40 yaş altı qadınlarda da artmağa başlayıb.
Hər 8 qadından biri, həyatı boyunca döş xərçənginə tutulma riski daşıyarkən kişilərdə görülmə sıxlığı çox aşağıdır. Qadınlarda çox sıx görülən xərçəngdən idman, pəhriz və dərmandan istifadə edərək qorunmaq olar.
Döş xərçənginə necə diaqnoz qoyulur? Xəstəlik özünü necə büruzə verir?
Döş xərçənginin ən tez tapıntısı döşdə ya da qoltuq altında hiss edilən ağrısız düyünlərdir. Döş başı, ya da döş dərisində dartınma və ya çökmə görülə bilər. Əlavə olaraq döş başında rəng dəyişikliyi və qanlı döş axıntısı döş xərçənginin simptomları ola bilər. Döşdə yaralar da açıla bilər.
Döş xərçənginin meydana gəlməsini təsdiqləyən faktorlar nələrdir?
Döş xərçənginin təxminən 75 faizi hər hansı bir risk faktoru daşımayan, ailəsində və genlərində olmayan qadınlarda ortaya çıxır. 15 faizi ailəsində (ana, bacı, qız və s) döş xərçəngi olanlarda görülməkdədir.
Erkən aybaşı olmaq, gec menopauzaya girmək, ağrılı doğum zamanı həblərdən uzun müddət istifadə və menopauza sonrası hormon müalicəsi görmək döş xərçəngi riskini artırmaqdadır. Bunun xaricində dünyaya uşaq gətirməmək, ya da 35 yaş sonrası doğmaq, köklük yəni bədən kütlə indeksinin 25-i üzərində olması döş xərçəngi riskini artıran digər faktorlardır.
Döş xərçənginin qarşısını alan yemək -içkilər və ya məşqlər varmı?
Balanslı və nizamlı bəslənmə ilə bədən kütlə indeksinin normalda tutulması və həftədə ən az 5 saat ediləcək olan nizamlı məşqin döş xərçənginə tutulma riskini 30 faizə qədər azaldır. Bol miqdarda təzə və mövsümünə görə yeyilən meyvə-tərəvəzlər, ağ ət (balıq-toyuq) yemək, spirt və siqaretdən imtina etmək məsləhətdir.
Döş xərçəngi müalicədən sonra təkrarlana bilərmi?
Erkən tutulan və çox yaxşı müalicə edilən döş xərçənginin təkrarlanma ehtimalı son dərəcə aşağıdır.
Qadınlar özlərini xərçəngdən necə qoruya bilərlər?
Döş xərçəngində 3 ayrı müayinə, diaqnostika və yeniləmə üsulu vardır. Bunlar:
1. Öz özünü müayinə: 20 yaşından etibarən qadınlar ayda bir dəfə öz-özünü müayinə etməlidir. Bu müayinə aybaşıdan sonra duş qəbul edərkən və ya menopauzadakı qadınlarda ayın bir günündə nizamlı olaraq edilməlidir. Qadın əvvəl ayna qarşısında hər iki döşünü yoxlayır, daha sonra sağ əliylə sol, sol əliylə sağ döşünü yuxarıdan aşağı, dairə çəkərəkvə xaricdən döş başına doğru olmaq üzrə 3 şəkildə müayinə edir.
2. Klinikada müayinə: Bu səbəblə şikayətiniz olmasa belə qadınların 20-40 yaş arası 3 ildə 1 dəfə, 40 yaşından sonra ildə bir dəfə metləq həkim müayinəsindən keçməlidir.
3. Mamografik qiymətləndirmə: Mamografi bu gün süd vəzisi xərçənginə bağlı ölümləri azaltdığı bilinən tək üsuldur. Həyat qurtarıcı olduğundan 40 yaşından etibarən ildə bir dəfə edilməlidir.
f Paylaş