Dəmir çatışmazlığı zamanı necə qidalanmalı?

Dəmir çatışmazlığı zamanı necə qidalanmalı?Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin (AQTA) "AQTA maarifləndirir" rubrikası çərçivəsində Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun (AQTİ) Keyfiyyətə nəzarət departamentinin mütəxəssisi Gülnarə Quluzadə dəmir çatışmazlığı zamanı qidalanmanın rolu haqqında məqalə hazırlayıb.
Publika.az məqaləni təqdim edir:
"Dəmir (Fe) orqanizm üçün olduqca əhəmiyyətli mikroelementdir. Bu elementin çatışmazlığının əsas səbəbi düzgün qidalanmamaq və dəmirin qida ilə orqanizmə daxil olmasının pozulmasıdır. Dəmirin çatışmazlığı və ya orqanizm tərəfindən mənimsənilməsinin pozulması dəmir defisitli anemiyanın yaranmasına səbəb olur. Bu, tez yorulma və süstlük, əmək qabiliyyətində zəiflik, başgicəllənmə, dəri örtüyünün solğunluğu, quruluğu, saçların tökülməsi, əl və ayaqlarda keyləşmə və digər əlamətlərlə müşahidə olunur. Qeyd edək ki, dəmir defisitli anemiyadan qadınlar, uşaqlar və yeniyetmələr daha çox əziyyət çəkirlər. Ana südü əvəzinə lazımi miqdarda dəmir ehtiva etməyən uşaq yeməkləri ilə qidalanma, 1 yaşından əvvəl inək südünün verilməsi və heyvani qidaların kifayət qədər qəbul edilməməsi uşaqlarda dəmir çatışmazlığına yol açan səbəblərdəndir. Yetkinlərdə isə dəmir çatışmazlığı kolbasa və sosiska kimi bir neçə dəfə emal prosesindən keçmiş qidaların, həddindən artıq çay və qəhvənin istehlakı və digər hallarda meydana çıxır. Belə ki, qara çay, kofe, kakao və bir sıra bitki çaylarının tərkibindəki polifenol birləşmələr dəmirin orqanizmdə mənimsənilməsini azaldır. Ona görə də çay və ya qəhvəni yeməkdən bir qədər sonra içmək tövsiyə olunur.
Dəmir çatışmazlığının aradan qaldırılması üçün düzgün və balanslı qidalanma mühüm rol oynayır. Belə ki, qida rasionunda tərkibi dəmirlə zəngin olan məhsullara üstünlük verilməlidir. Həmçinin gündəlik qida rasionunda çeşidliliyin qorunması, xüsusilə də fol turşusu, B12, Sink, A vitamini və digər vacib elementlərin fərqli qida məhsullarından qəbul edilməsi tövsiyə olunur. Araşdırmalara görə, dəmirə gündəlik tələbat yaşa, fizioloji vəziyyətə, inkişaf sürətinə, orqanizmin quruluşuna və həyat fəaliyyətinə görə dəyişir. Gün ərzində dəmirə olan tələbat norması aşağıdakı cədvəldə verilib:
Qrup
Yaş
Gündəlik tələbat (mq)
Körpələr
0-3 ay
1.7 mq
4-6 ay
4.3 mq
7-12 ay
7.8 mq
Uşaqlar
1-3 yaş
6.9 mq
4-6 yaş
6.1 mq
7-10 yaş
8.7 mq
Yeniyetmələr
11-18 yaş (oğlan)
11.3 mq
11-18 yaş (qız)
14.8 mq
Yetkin insanlar
19-50 yaş (kişi)
8.7 mq
19-50 yaş (qadın)
14.8 mq
50 və daha artıq yaş
8.7 mq
Dəmir çatışmazlığı zamanı gündəlik qida rasionunda bir sıra məhsullara üstünlük vermək olduqca faydalıdır:
- Dəniz məhsulları, ton balığı, qızıl balıq, ikitaylı molyuskalar (midya və stridyalar)
- Qaraciyər
- Yağsız qırmızı ət, quzu əti
- Quş əti
- Balqabaq tumu, kətan toxumu, küncüt
- Yumurta (xüsusilə yumurta sarısı)
- Taxıllar: buğda, darı, yulaf, qəhvəyi düyü
- Paxlalılar: lobya, soya paxlası, mərcimək, qurudulmuş lobya və noxud, qırmızı lobya
- Gərzəkli meyvələr
- Alma, qarpız, banan, tut, gavalı
- Quru meyvələr: quru gavalı, kişmiş, ərik
- Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər: brokoli, ispanaq, kələm, qulançar və s.
Ümumiyyətlə, qida məhsullarında dəmir hem və qeyri-hem formasında mövcuddur. Belə ki, qırmızı ət, balıq və quş əti məhsullarında dəmirin hem formasına rast gəlinir və 15-25 %-i orqanizm tərəfindən sorulur. Qeyri-hem isə qeyri-üzvi formada olur və paxlalı bitkilər, taxıllar, eləcə də meyvələrin əsas tərkib hissəsidir. Orqanizmdə 5-20 % mənimsənilə bilir. Ət məhsullarında olan dəmir bitki mənşəli qidalara nisbətən orqanizm tərəfindən daha tez sorulur. Həmçinin bu mikroelementin orqanizmdə daha yaxşı mənimsənilməsi üçün C vitamini ilə zəngin olan qidaların, xüsusilə də portağal şirəsi, gül kələm, yaşıl bibər, pomidor, göy soğan, cəfəri, ispanağın müntəzəm istehlakı tövsiyə olunur. Qeyd edək ki, ispanaq qatıqla istehlak edildikdə dəmirin orqanizm tərəfindən sorulması azalır. İspanağın yumurta ilə bişirilməsi onun əhəmiyyətini artırır. Bundan başqa, bu mikroelementin həddindən artıq çatışmazlığı zamanı süd, qatıq və ayran kimi kalsium tərkibli qidalar dəmir ehtiva edən qidalarla birlikdə istehlak edilməməlidir. Çünki kalsium dəmirin sorulmasını azaltmaq qabiliyyətinə malikdir. Bəzi qida məhsullarının hər 100 qramında dəmirin miqdarı aşağıdakı kimidir:
Qida məhsulları
Dəmirin miqdarı
Heyvan mənşəli qidalar
Mal əti (langet)
3.6 mq
Mal əti qiyməsi (bişmiş)
2.7 mq
Quzu əti (qovrulmuş)
1.8 mq
Toyuq (qızardılmış)
0.7 mq
Qaraciyər
5.9 mq
Yumurta (qızardılmış)
2.2 mq
Dəniz məhsulları
Qızıl balıq (buxarda bişmiş)
0.4 mq
Skumbriya (qızartma)
0.8 mq
Karides (qaynadılmış)
1.1 mq
Tuna (duzlu suda konservləşdirilmiş)
1.0 mq
Bitki mənşəli qidalar
Bişmiş lobya (pomidor sousunda)
1.4 mq
Lobya (konservləşdirilmiş)
1.5 mq
Noxud (qaynadılmış)
2 mq
Böyrək lobya (konservləşdirilmiş)
2 mq
Gərzəkli meyvələr
Əncir (qismən qurudulmuş)
3.9 mq
Ərik (qismən qurudulmuş)
3.4 mq
Xurma (qurudulmuş)
1.3 mq
Badam
3 mq
Braziliya qozu
2.5 mq
Fıstıq yağı
2.1 mq
Fındıq
3.2 mq
Susam toxumu
10.4 mq
Günəbaxan tumu
6.4 mq
Tərəvəzlər
Brokoli (qaynadılmış)
1 mq
İspanaq (qaynadılmış)
1.6 mq

Sağlamlıq     Baxılıb: 1618   Tarix: 26 may 2021
f Paylaş

Kurslar.az kurslar

Oxşar xəbərlər

.

İBN SİNADAN HƏR DƏRDƏ DƏVA MƏSLƏHƏTLƏR – Cinsi zəifliyin çarəsi

Tibb və fəlsəfə ilə bağlı məşhur əsərlər yazan İbn Sina İslam Qızıl Dövrünün ən mühüm həkim, astronom və mütəfəkkirlərindən biridir. Onun fəlsəfi baxışları bir neçə əsr ərzində Qərb mütəfəkkirlərinin diqqətini cəlb etmiş

.

Günəş yanıqlarında istifadə olunan effektiv üsullar

Xüsusilə yay aylarında tətildə günəş vannası qəbul edərkən günəş yanığı baş verə bilər. Günəş kremi istifadəetmədən günəş vannası qəbul edərkən günəş yanığı əmələ gəlir və bu, insanı çox narahat edir. Bir çox insan günə

.

Qədim yunanların YAŞAM SİRRİ - Cəmi 2 məhsul ilə ömrünüzü uzadın

Bal və darçın qarışımının bir çox faydası ortaya çıxıb. Qədim Yunanıstanda dərman kimi istifadə edilən bal və darçın qarışımı immun sistemini gücləndirir. O, həm də təbii antibiotikdir. Tərkibində çoxlu vitamin və yüksə

.

Samirə Bağırova: "Hər qız evinin xanımı olmaq, evində çılpaq gəzmək istəyir

Bir neçə gündür, aparıcı Xoşqədəm Hidayətqızının ARB TV-də yayımlanan "Səni axtarıram" verilişində ortaya atılan gəlin-qaynana mövzusu sosial şəbəkələrdə müzakirə yaradıb. Belə ki, verilişdə psixoloq Əli Nağıye

.

Bəkməz və limonu qarışdırsanız nə olar? Faydalarına inanmayacaqsınız

Min illərdir istifadə edilən bəkməz uzun illərdir xəstəliklərə dərman kimi istifadə edilir. Bəkməzin saysız-hesabsız faydaları bir çox xəstəliklərə şəfa verir. Antibiotiklər qədər təsirli olan bəkməz limon sıxıldıqda faydasın

.

Masaj müalicəvi faydaları

Masaj xidməti müalicəvi xüsusiyyəti tarix boyu tanınmışdır. Dünyada icra edilən masajların nəzərdən keçirilən zaman göstərir ki, bunların çoxu, təxminən 90%-i, sağlamlığın bərpası məqsədilə tibbi masaj xidməti kimi icra edilir

.

Cinsi həyatınızı yüksəltmək üçün sirli hiylələr

Hər bir adam seks yaşamağı və bu zaman alınacaq ləzzəti sevir. Ona görə də, bu mövzular daima maraqla oxunur, tətbiq etmək üçün istifadə edilir. Həyəcanın dozasını yüksəltmək, zövq dünyasında uçmaq, hər hüceyrəsi ilə zövq

.

Qadınlara dodaq boyasına niyə icazə verilmirdi? - Zərərli idi, yoxsa... Qəribə FAKTLAR

Bəzi ölkələrdə dini səbəblərə  görə qadağan edilən dodaq boyası (pomada) buna baxmayaraq, son 137 il ərzində  ardıcıl olaraq hazırlanan kosmetik vasitədir. Müasir dövrdə çantasında dodaq boyası daşımayan bir qadın tapa bilməzsiniz

.

Qadınlarda qaş, saç və kirpik tökülmələri - Xroniki stresdəndir?

Rusiyanın dermatokosmetoloq və plastik cərrahı İlya Şarov dərinin stresə necə reaksiya verdiyini araşdırıb. Araşdırmalar aparan həkimin fikrincə, narahatlıq, həyəcan və digər stresli vəziyyətlər dəridə əks oluna bilər. Fak

turlar.az

sonxeber.az qis geyimləri 2024 yay geyimləri 2024 maskalar qara tutun faydalari ari mehsullari yay koftalari milli mətbəx kosmetika hakışdalar tapmaca kley lekesi dieta haxışda