Gigiyenanın insan sağlamlığına təsiri. Maraqlı tarixi faktlar

Gigiyenanın insan sağlamlığına təsiri. Maraqlı tarixi faktlarÜmumdünya Səhiyyə Təşkilatının fikirinə görə, gigiyena (burada məişət gigiyenası, əmək gigiyenası və s. nəzərdə tutulur) insanın sağlamlığında ən böyük rollardan birini oynayır.
Gigiyena anlayışı insanlara qədim zamanlardan məlumdur. Artıq bizim eramizdan 600-500 il əvvəl Qədim Romada 30 ayrı su kəməri, çoxlu sayda ictimai hamamlar və tualetlər var idi.
Gigiyena haqqında ilk elmi işlər böyük yunan alimi və həkimi Hippokrata məxsusdur. Bu elmi işlərdə Hippokrat sübut edirdi ki, insanın səhhətinə hava, su, qidalanma, həyat tərzi, vərdişlər və s. təsir edir.
Bizim eramızdan çox-çox əvvəl Qədim Romada müasir unitazlara oxşayan "qurğular" var idi.
2000 il bundan əvvəl Qədim Çində imperator sarayında zərif ipəkdən hazırlanmış ətir saçan... "tualet kağızı" istifadə olunurdu.
Orta əsrlərdə gigiyena, demək olar ki, tam şəkildə "hörmətdən düşdü". Qərbi Avropa  şəhərlərində su kəmərləri və kanalizasiya sistemi yox idi. Təbii təlabatlar üçün şəhər sakinləri adətən "gecə vazlardan" (sadə dildə desək "güvəclərdən") istifadə edirdilər ki, sonra isə onların içindəki sadəcə çölə tullanırdı. Nəticədə şəhərlərin küçələrində üfunətli "çaylar" axırdı. Bütün məişət zibili də çölə tullanılırdı və burada yığılaraq qalırdı (o vaxtlar zibil şəhərlərdən çıxarılmırdı). Bu isə (və həmçinin pişiklərin xristian kilsəsi tərəfindən məhv edilməsi) siçovulların fəlakətli şəkildə çoxalmasına səbəb olurdu. Siçovullar isə qara çiçək və s. təhlükəli xəstəlikləri insanlar arasında yayırdılar.
İsti su da o vaxtlar böyük problem idi. Bu səbəbdən də insanlar (hətta əsilzadələr) kifayyət qədər gec-gec çimirdilər.
O vaxtlar belə hesab edirdilər ki, tez-tez çimən insan öz orqanizmini "zəiflədir". Bəzi orta əsrlərə aid tibbi ədəbiyyatlarda belə iddia sürülürdü ki, "su vannaları qəbul edən insanın bədənində məsamələr genişlənir ki, nəticədə bu məsamələrdən insan orqanizminə xəstəliklər daxil ola bilər və insan xəstələnə və hətta ölə bilər". Bu səbəbdən onsuz da çox nadir hallarda çimən avropalılar bunu bir çox hallarda... paltarda edirdilər. Bunun digər səbəbi kilsənin çılpaqlığa və insan bədəninə olan münasibət idi - çılpaqlıq əxlaqsızlıq və günah sayılırdı.
Yeri gəlmişkən, paltarların yuyulması da o vaxtlar "dəbdə" deyildi.
Beləliklə, şəhərlərdə antisanitarlıq "hökm sürürdü". Çirk, üfunət, bitlər, birələr, siçovullar  o vaxtlar üçün adi reallıq idi.
Bütün bu dəhşətlərin nəticəsi kimi orta əsrlər tarixdə dəhşətli pandemiyalarla (taun, qara çiçək xəstəliyi, sifilis və s.) "məşhur" olublar. Orta əsrlərdə Qərbi Avropada şəhərlərin və hətta vilayətlərin əhalisi bu xəstəliklərdən məhv olurdu. Sağ qalanlar qorxudan şəhərləri tərk edirdilər. Lakin digər şəhərlərdə də xəstəliklər onları yaxalayıb öldürürdü. Belə ki, bəzi mənbələrə əsasən, XIV əsrdə Fransa qara çiçək xəstəliyindən əhalinin 1/3 hissəsini, İtaliya və İngiltərə 1/2 hissəsini itirmişdi. Ümumillikdə isə bəzi məlumatlara əsasən qara çiçək xəstəliyindən 25 milyon (!) insan həlak olmuşdu.
Milli.Az / news.milli.az

Xəbərlər     Baxılıb: 1008   Tarix: 15 fevral 2023
f Paylaş


Turlar.az

Oxşar xəbərlər

.

Koronavirusun yeni ştammı aşkarlandı - Sürətlə yayılır

Böyük Britaniyada unikal boğuq səs simptomu ilə müşahidə olunan yeni "Stratus" koronavirus ştammı yayılıb. xəbər verir ki, bu barədə "The Independent" qəzeti xəbər verib. Qeyd olunub ki, "Stratus"

.

Sağlam bildiyimiz qidalar qanı qatılaşdırır - Nə yeyək?

Faydalı bildiyiniz qidalar, meyvələr belə qanı qatılaşdıra bilər. Xüsusən yayda orqanizmdə susuzlaşma fonunda qan daha da qatılaşır. xəbər verir ki, ürək-damar cərrahı Pavel Vladimirov kartof, banan, şirniyyat və hətta bəz

.

Qarpızı bunlara görə yeməliyik - faydaları

Qarpız yay fəslinin ən sevimli qida məhsullarından biridir. qafqazinfo-ya istinadən xəbər verir ki,  orqanizm üçün bir sıra müsbət təsirləri olan qarpız susuzluğu aradan qaldırır, həzmə kömək edir, qanı durulaşdırır. Qarpı

.

Qara kişmişin faydaları

Qara kişmiş tərkibindəki vitamin və minerallar sayəsində insan orqanizminə bir çox fayda verir. Onun gündəlik rasiona əlavə olunması immuniteti gücləndirir, qan dövranını yaxşılaşdırır və orqanizmi zərərli toksinlərdən təmizləyir

.

22 yaşlı qızda xərçəng aşkarlandı

Avstraliyada 22 yaşlı qız xərçəng simptomlarını menstruasiya ilə səhv salıb. Şarlotta Lasike adlı qız uzun müddət bağırsaq xərçənginin simptomlarını menstruasiya ağrısı hesab edib. xəbər verir ki, bu barədə İspaniyanın "E

.

70 qəpiyə satılan "ölüm içkiləri"

Tibb elmləri doktoru Elvira Xaçirova enerji içkilərinin sağlamlığa mənfi təsirləri barədə xəbərdarlıq edib. xəbər verir ki, onun sözlərinə görə bu cür içkilər tərkibində yüksək dozada kofein, şəkər və sintetik maddələr ehtiv

.

Qarpız tumları təbii "viaqra"dır?

Qarpız tumlarının "təbii viaqra" təsiri göstərdiyi irəli sürülür. Lakin, mütəxəssislər bildirir ki, bu məlumatın elmi əsasları yoxdur. xəbər verir ki, qarpız tumları protein, sink, maqnezium və omeqa yağ turşular

.

Yaxşı görmək istəyirsinizsə bu qidalardan çox yeyin

Göz sağlamlığını qorumaq və görmə qabiliyyətini uzun müddət yüksək səviyyədə saxlamaq üçün düzgün qidalanma mühüm rol oynayır. Mütəxəssislər bildirirlər ki, bəzi vitamin və antioksidantlarla zəngin olan qidalar gözləri gücləndirir

.

Otağa niyə girdiyinizi unudursunuzsa... - Elmi səbəbi açıqlandı

Otağa daxil olduqdan sonra niyə girdiyinizi unutmaq tanış haldırsa, narahat olmağa dəyməz. bildirir ki, mütəxəssislər bunun neyroloji problem deyil, beynin normal işləmə xüsusiyyəti olduğunu bildirirlər. Böyük Britaniyanı

turlar.az

sonxeber.az=https://sonxeber.az=sonxeber.az qis geyimləri 2025 geyim şəkilləri yay geyimləri 2025 qəlyanaltılar anaya aid atalar sozu səfər duası tük tökən video dolca qadin saglamlig novruz bayramina aid hakistalar usaq seirleri