Nə yediyini söylə, kim olduğunu deyim - QİDALANMA PSİXOLOGİYASI

Nə yediyini söylə, kim olduğunu deyim - QİDALANMA PSİXOLOGİYASIÇoxumuz yemək yeməyin qidalanma məqsədi ilə olduğunu düşünür. Əlbəttə ki, bu doğrudur, lakin qidalanma yemək tənliyinin tanış hissəsidir. Naməlum hissədə aysberqin görünməyən tərəfi, yəni psixoloji ölçüsü var. Duyğular, düşüncələr, hadisələr, şəxsiyyət xüsusiyyətləri, psixi problemlər və bir çox başqa faktorlar birbaşa yemək mexanizminə təsir göstərir. Çünki ağıl və bədən bir-birinə birbaşa təsir edir.
İnsanların çoxu uşaqlıq travmaları, asılılıq əlaqələri, depressiya, narahatlıq, qəzəb, təklik, sevgi olmaması və özünə inamsızlıq kimi mənfi duyğuların öhdəsindən gəlmək üçün yemək yeməyi seçirlər. Yemək emosiyaları sakitləşdirməyə, qısa müddətdə stress və narahatlığı azaltmağa kömək edə bilər, amma çəki artımı ilə birlikdə mənfi bədən imicinə səbəb ola bilər.
Stress, qorxu, narahatlıq, qəzəb kimi bütün mənfi düşüncələr bədəndə fizioloji stress reaksiyasına səbəb olur. Nəticədə daha çox kortizol və insulin hormonları ifraz olunur. Bu hormonların çox olması orqanizmin kalori yandırma qabiliyyətini azaldır, qanda şəkər balansını pozaraq yağların yığılması və qidalanma pozğunluqlarına səbəb olur. Dünyanın ən yaxşı pəhrizinə əməl etsəniz belə, narahat və stresli əhval-ruhiyyə ilə arıqlamaq çox çətin olacaq. Buna çətin pəhrizlər, dadsız duzsuz yeməklər və intensiv idman proqramlarını da əlavə etsəniz, narahatlıq səviyyəniz artacaq və iş daha da çətinləşəcək. İnsanın metabolik enerjisi orqanizmi canlı saxlamaq üçün proqramlaşdırılıb.
Beləliklə, dünyanın ən yaxşı, ən sağlam qidalarını yediyiniz zaman belə, əhvalınız yaxşı deyilsə, ağlınız kalori yandırmağı dayandıraraq bədəninizi qoruyacaq.
Qida üstünlükləri şəxsiyyət xüsusiyyətlərini əks etdirir.
"Mənə nə yediyini söylə, mən də sənə kim olduğunu deyim" ifadəsini "Mənə necə yediyini söylə, sənə kim olduğunu deyim" kimi uyğunlaşdırmaq da mümkündür. Yemək mədəniyyəti böyük ölçüdə sosial quruluş tərəfindən formalaşan bir fenomen olsa da, yemək davranışı daxili və xarici stimullarla həyata keçirilən şəxsi bir hərəkətdir. Xarici stimullar qidanın dadı, qoxusu, görünüşü kimi qida ilə birbaşa əlaqəli fiziki xüsusiyyətləridir. Daxili stimullar düşündüyümüz və hiss etdiyimiz şeylərdən yaranan psixoloji proseslər və şəxsiyyət xüsusiyyətləridir.
Yemək seçimləri şəxsiyyət xüsusiyyətləri haqqında mühüm ipucları verir. Qoxu və dad hissləri beynimizin limbik sistemində işlənir. Limbik sistem də duyğu və davranışlarımızda təsirli bir mexanizmdir. Onlar eyni yerdə işləndiyi üçün dad və qoxularla duyğularımız və davranışlarımız arasında əlaqə var. Dünyanın qabaqcıl universitetlərində bu mövzuda aparılan bir çox araşdırmanın nəticələri müəyyən şəxsiyyət xüsusiyyətlərinə malik insanların müəyyən qidalara üstünlük verdiyini ortaya çıxarıb.
Bu nəticələr göstərir ki, narsistik insanlar acı yeməklərə, ədviyyatlı yeməklər kimi həyəcan axtaranlara, macəraçı şəxsiyyətlər yeni dadları sınamağı xoşlayır, emosional insanlar daha çox meyvə və tərəvəz istehlak edir, narahat və introvert insanlar şirniyyat yeməyə meyllidirlər, ekstrovertlər ət və spirtə üstünlük verir.
Tərcih etdiyimiz qidalar kimi, yemək tərzimiz də şəxsiyyət xüsusiyyətlərimizlə bağlıdır.
Yenə bu mövzuda edilən bir çox araşdırmanın ortaq nəticələri insanların qidalanma tərzinə görə xüsusiyyətləri haqqında ipucu verir. Misal üçün; Sürətli, ekstrovert və rəqabətə meylli insanlar adətən sürətli, sakit və soyuqqanlı insanlar yavaş-yavaş yemək yeyərkən, mükəmməllikçi şəxsiyyətlərə sahib olanlar isə süfrə düzümünə və yeməyin təqdimatına böyük diqqət yetirirlər.
Yemək seçmək üçün bir çox səbəb ola bilər. Ən ümumi və əsas səbəb yeməklərin dadını, teksturasını, qoxusunu və görünüşünü bəyənməməyimizdir. Dad və yemək vərdişlərinin inkişafı körpənin ana südü ilə tanış olması ilə başlayır. Yemək seçmək vərdişi kifayət qədər ana südü almamış və ya çox uzun müddət yalnız ana südü ilə qidalanan insanlarda yaygındır. Uşaqlıqda anası tərəfindən qaşıqla qovulan, ac da, tox da olsa, bir şey yeməyə məcbur edilən insanlar sonrakı illərdə yemək seçməkdə çətinlik çəkirlər.
Yemək seçiminin səbəbi bəzən travmalar və ya keçmişdən gələn xatirələrdir. Bəzi qidalar bizə keçmişdəki pis təcrübələri xatırlatdığı üçün artıq o qidaları yemək istəmirik. Bu travmalar qidanın özü ilə birbaşa əlaqəli ola bilər. Məsələn, balqabaqdan boğulan və boğulma təhlükəsi olan biri, yəqin ki, bir daha heç vaxt balqabaq yemək istəməz. Bəzən qida ilə birbaşa əlaqəsi olmayan travma və ya pis hadisə zamanı da yeməklər qara siyahıya düşə bilər. Məsələn, birlikdə yemək yeyərkən sevgilisi ilə dava edən və ondan ayrılan biri həmin vaxt yediyi pizzanı sevgilisi ilə həyatından tamamilə çıxara bilər. Bəzən yeməkləri yerlər və ya insanlarla əlaqələndiririk. Sevmədiyimiz bir insanın davamlı olaraq yediyi və ya bişirdiyi yemək bizə onu xatırlatdığı üçün üstünlük verdiyimiz yeməklər arasında olmur. Müəyyən müddət ərzində eyni şeyi yeyən insanlar o, yeməyi bir daha görmək belə istəməyə bilərlər.
Yemək seçimi ifrata varırsa...
Bəzi qidaları sevməmək və yeməmək normaldır və həyata mənfi təsir göstərmir. Ancaq qida seçimi sağlam qidalanma meyarlarından kənara çıxan yemək vərdişlərinin inkişafına səbəb olarsa, həyata mənfi təsir göstərməyə başlayır. Müəyyən bir qida çatışmazlığının kilo itkisi və ya artması, uşaqlarda inkişaf və böyümənin durğunluğu və qidalanma ilə əlaqəli digər fiziki xəstəliklər kimi nəticələri var. Bu qidalanma pozuntusu hesab olunur və peşəkar dəstək tələb edir.
Sevinc Hüseynova
Saglamolun.Az

Şou Biznes     Baxılıb: 1142   Tarix: 25 mart 2023
f Paylaş


Kurslar.az kurslar

Oxşar xəbərlər

.

Elnur Valehin anım günüdür - FOTO

Tanınmış meyxanaçı Elnur Valehin anım günüdür. xəbər verir ki, bu barədə onun yaxınları sosial şəbəkələrdə paylaşım ediblər. İlk dəfə onun məzarının görüntüləri yayılıb. Xatırladaq ki, meyxanaçı uzun müddət şəkərli diabet

.

Nadir Qafarzadənin ailəsində ağır itki

Nadir Qafarzadənin ailəsinə ağır itki üz verib. xəbər verir ki, bir neçə gün öncə sənətçinin qayınanası Südabə xanım 81 yaşında vəfat edib. Bu haqda N. Qafarzadə özü məlumat verib. Qayınanasının vəsiyyətini yerinə yetirə

.

Yeni başlayan eşq BİTDİ

Bir müddət əvvəl sevgili olduqları məlum olan aparıcı Ece Erken və müğənni Sinan Akçıl gözlənilməz addım atıb. Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, onlar sosial şəbəkədə bir-birini izləmədən çıxardıb. Cütlüyün ayrıldığ

.

"Xanımımın zövqü çox gözəldir"- Namiq

Meyxanaçı Namiq Qaraçuxurlu ilk dəfə xanımından danışıb. xəbər verir ki, o, bu barədə "Afaqla 10lar"da qonaq olan zaman söz açıb. Meyxanaçı xanımının zövqünə güvəndiyini və oun məsləhətlərini dinlədiyini deyib:

.

Əminə Aydın Xırdalanlının anası ilə - FOTOLAR

Müğənni Əminə Şirin mərhum meyxanaçı Aydın Xırdalanlının anası Bikə xanımı ziyarət edib. xəbər verir ki, sənətçi Bikə xanımın doğum günü olduğunu bildirərək onu təbrik edib. Müğənni, Bikə xanım ilə çəkilən fotolarını sosia

.

Survivor 2025'in iştirakçısı həyat yoldaşından boşandı

Uzun müddətdir həyat yoldaşı Ercan Baylan haqqında açıqlama verməkdən yayınan "Survivor 2025"in qalmaqallı iştirakçısı Almeda nəhayət susqunluğunu pozub. Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, o, boşanmağ

.

Sinandan ayrılan Ece: 'Yaşasın təklik

Eşqlərini elan etdikdən 5 gü sonra ayrılan türkiyəli aparıcı Ece Erken və müğənni Sinan Akçılın ani qərarla yollarını ayrması hər kəsi təəccübləndirib.  . Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, Sinan Akçıl açıqlamasınd

.

Narinin həyatı sənədli film olur

Türkiyədə yaxın ailə üzvləri tərəfindən vəhşicə qətlə yetirilən və ölümü bütün Türkiyənin gündəmini zəbt edən Narin Güranın həyatı sənədli film olacaq. Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, bunu hüquqşünas Ali Əryılma

.

Rozanın konsertləri ləğv olundu

Roza Zərgərlinin Nalçik və Maxaçqalada keçirilməsi planlaşdırılan konsertləri ləğv olunub. xəbər verir ki, bu haqda müğənni məlumat verib. O, konsertlərinin ləğv olunduğunu və yeni tarixin nə zaman olacağını bilmədiyini deyib

turlar.az

sonxeber.az=https://sonxeber.az=sonxeber.az yemek reseptleri qadin sayti sac duzumleri xəmir xörəkləri ayaqqabi ve cantalar toy ideyalari əllərə qulluq xocali novruz hakıştası baliq novruz bayramına aid bakışta kondom