"Dostun sənə vurduqda sən də onu vur, yoxsa..." - KLASSİK YANAŞMA

Valideynləri ən çox narahat edənlərdən biridə övladlarının başqaları tərəfindən vurulduğunda nə etməli olmasıdır.
Övladlarının (əksərən oğlanların) kimsə tərəfindən zərər gördüyü anlarda reaksiya verib, ya verməməsi və ya özünü qorumaq məqsədli uzaqlaşmadan edə biləcəyi bir davranış varmı? Bu hallarda ana olaraq necə münasibət göstərməli olduqlarını tam bilmirlər.
Uşaqların bu hallarda özlərinin həll yolu tapmalarını gözləmək yanlışdır. Əksərən nəzarət etmək, ən çətin anlarda isə müdaxilə etmək lazımdır.
Uşaqlar təqlidlə, qayğı ilə bəslənirlər. Əgər uşaq valideynlərindən edilən hər hansı mənfi hərəkətə görə müəyyən "diqqət" görürsə uşaq müsbət diqqəti, qayğını görmədiyi üçün bunu  mənfi, neqativ davranışla əvəz edir. Məsələn, məktəbdə uşaqları vuran uşağın anası "sən niyə belə edirsən, niyə məni incidirsən" şəklində münasibət göstərdikcə uşaq bunu müsbət qayğıya kompensasiya kimi dəyərləndirir və artıq davranışlarını məqsədli etməyə çalışır.
Uşağın valideynləri ilə qurduğu münasibət təməldir. Çünki onların təcavüzkar, başqalarına qarşı zorakılıq eden bir xarakterdə olması, yaxud da müdafiəsiz, qorxaq, çəkingən böyüməsinin səbəbi əksər hallarda valideynlər olur. Ancaq bəzi uşaqlara kiçik yaşlarından ya laqeyd yanaşdıqda (laqeydlik valideyn onunla birlikdə olsa belə ola bilər), ya kaprizləri ilə razılaşıb uşağı "olmaz"larla tanış etmədikdə onlar ikili münasibətlərdə və sosial mühitlərdə təcavüzkarlığa yönəlirlər. Bu uşaqların xüsusilə, məktəbəqədər dövrlərində (2-3 yaşdan sonra) qarşısındakı insana hörmət etməyi aşılamaq şərt olmalıdır ki və bu da uşağın valideynlərindən gözlənilir.
Düşünə bilərsiniz ki onları vura biləcək insanlar həmişə ola bilər, biz həmişə qaçmağı aşılayaq?
Əksərən atalar: "səni vuran olsa, sən ondan da pis vur" deyirlər, analar isə əksinə: "gedib bunu müəllimə de" və bununla da gələcək müdafiəsiz bir insanın təməlini qoyurlar. Təcavüzkar xarakterli hərəkəti (atanın vurğuladığı) və ya qaçmağı (ananın vurğuladığı) heç bir halda özünümüdafiə mexanizmi ilə qarışdırmaq olmaz. Usağa özünümüdafiəni öyrətmək "başqalarını döyə bilərsən" mənasını ifadə etmir. Və ya uşaq bir neçə dəfə müəllimi, yaxud da valideyni tərəfindən müdafiə olunduğunu görsə bu ona zövq verəcək və daima ətrafdan asılı olacaq.
Bəli, uşaga "yoldaşların sənə əl qaldırsa sən də onları vur" demək doğru olmaz, amma onu müdafiədən çəkindirmək də yanlışdır. Uşaq özünü nə şəkildə müdafiə etməyi öz təcrübələri əsasında öyrənməlidir. Bundan başqa uşaq onu vuran birisiylə ondan qorxduğu üçün oynamaq, ya onun istəklərini yerinə yetirmək məcburiyyəti hiss edə bilər, biz ona buna məcbur olmadığını aşılamalıyıq.
Hadisələrə müdaxilə etməmişdən öncə ona lazımı şəkildə izahatlar vermək, bunu oyunlar, nağıllar (hansı ki siz tərəfindən qorxular yerləşdirmədən uydurulmuş) və s. şəklində yönləndirmələr edərək aşılamaq lazımdır. Və övladlarınıza "ilk vuran sən olma, ancaq sənə vuran olduqda buna qarşı reaksiya verməkdən çəkinmə" şəklində yanaşma göstərin.
Əgər yönləndirmələriniz tam şəkildə nəticə verməzsə, hadisə sizin göz önünüzdə ciddi şəkildə baş verərsə müdaxilə edə bilərsiniz. Ancaq hadisənin ilk anında müdaxilə etməyin, çünki bəzən uşaqlar mübahisə etdikdən sonra oyuna davam edirlər. Bu hal böyüdükcə azalır. Çünki uşaqlarda tam olaraq nifrət, kin, empatiya hissi kiçik yaşlarda formalaşmır. Əgər mübahisə heç bir şəkildə dayanmazsa o zaman müdaxilə etməyiniz daha doğru olar. İlk olaraq şiddət göstərən uşaqla kontakt yaradın, niyə belə etdiyini, buna ehtiyac olub-olmadığını, vurmağı başqa nə ilə əvəzləməyin mümkünlüyünü soruşun. Sonra sizin rəhbərliyinizlə bərabər oynamağı təklif edin, bunları edək şəklində uşağın nə istədiyini müəyyənləşdirin. Əgər həmin uşağın valideynləri oradadırsa onların da rəhbərlik etmələrinin lazım olduğunu bildirin. Əgər uşaq aqressiyasında inadkarlıq edirsə bu rəhbərliyi dayandırın. Çünki bu tip uşaqlar valideynlərindən bu inadkarlığı öyrənirlər.
Və həmin an üçün o yerdən uzaqlaşmağınız mümkün olmazsa uşağa qərarlı bir şəkildə bunu etməməli olduğunu, əgər edərsə sizdən də bu şəkildə reaksiya ala biləcəyini bildirin.
Beləki, ilkin olaraq səbəbini soruşub bunda cavab almasanız etdiyi hərəkət üçün "üzür istəməli" olduğunu bildirin və bundan sonra dostlarınla doğru şəkildə oynamağa davam et. Uşaq üzür istəməsə, ona "mən sənə vursam nə edərsən? Bu xoşuna gələr?" deyə bilərsiniz. Bəzən belə döyməyə meyl edən uşaqlar bu sözlərdən təsirlənmirlər, o zaman "mən sənə şillə vuracam, görürsən ki səndən böyüyəm və istəsəm səni ciddi şəkildə incidə bilərəm, nə düşünürsən" deyə bilərsiniz. O sual artıq onu incidəcək və o da davranışını dəyişəcəkdir.
Bu hallarla hər gün dəfələrlə qarşılaşa bilərsiniz, siz sadəcə qorumalısınız. Sadəcə qorumaqla, qoruyucu olmaq başqadır. Məsələn, yol keçərkən, uşağın əlindən tutub, yolu keçmək üçün yolun boş olmasını və avtomobillərin dayanmasını gözləmək lazımdır deyərək izahat vermək uşağı qorumaqdır, amma yolu keçərkən uşağı qucağınıza alıb qarşı tərəfə keçmək qoruyucu davranmaqdır.
Hər bir halda "dostun sənə vurduqda sən də onu vur" şəklində istiqamətləndirmək yanlış qiymətləndirilir. Yəni uşağın özünün necə müdafiə etməsi başqa, ananın təlqinləri ilə təcavüzkarlığa, vurmağa həmişə vurmaqla cavab verməyi öyrənməsi tamamilə başqadır. Uşağa vurma deməyə bilərsiniz, amma vur deyərək də təcavüzkarlığı da öyrətməməliyik.
Ümumiyyətlə, bu mövzu konkret şəkildə doğruları əks etdirmir. Mütəxəssislərin irəli sürdüyü alternativ seçimləri və məsləhətləri əsasında övladınızın həm şəxsiyyət inkişafına mane olmayan, həm fiziki olaraq xəsarət görməyəcəyi şəkildə analıq instiktlərinə əsaslanıb hər hadisəyə fərqli reaksiyalar göstərə bilərik.
Gülay Şəkərxanlı
Milli.Az

Xəbərlər     Baxılıb: 915   Tarix: 25 avqust 2022
f Paylaş


xidmetler

Oxşar xəbərlər

.

Süni şəkildə yetişdirilən qarpızı necə tanıyaq? - Ekspert AÇIQLADI

"Mövsümündən əvvəl satışa çıxarılan meyvə və tərəvəzlər insan sağlamlığına ziyan vurur". . Bu sözləri qida məsələləri üzrə ekspert İlkin Şirinov -a açıqlamasında deyib. . O bildirib ki, sağlamlığa zərər  ən ço

.

Bu 6 peşədə işləyənlər diqqətli olsun - Xərçəng riskini artırır

İngiltərənin aparıcı həmkarlar ittifaqlarından biri olan GMB bəzi peşə sahələrində çalışan şəxslərin sidik kisəsi xərçəngi riski ilə daha çox üzləşdiyini açıqlayıb. xəbər verir ki, həmkarlar ittifaqının son üç ildə xəstəliy

.

Təzyiqi aşağı salan ən yaxşı MEYVƏ

Damarları tıxayan xolesterolu azaltmaq üçün həkimlər manqo yeməyi məsləhət görür.   xəbər verir ki, diyetoloq Jessika Haggens manqonun damarlara təsirindən danışıb. "Onun tərkibində ürək-damar sisteminin düzgün işləməs

.

Yatmazdan əvvəl 1 stəkan için: xorultunuz kəsəcək

Xoruldamaq, insanın gecə yuxusunu pozan, hətta ətrafdakıları narahat edən ümumi yuxu problemidir. Bir çox insan müxtəlif müalicə üsullarını sınasa da, ən təsirli üsullardan biri ökseotu çayıdır. .  xarici mediaya istinadə

.

İtlərlə təmas uşaqları ekzema xəstəliyindən qoruya bilər - Alimlər

Uşaqların heyvanlarla, xüsusilə də itlərlə erkən təması atopik ekzemanın - dəriyə təsir edən xroniki iltihablı xəstəliyin yaranma ehtimalını azalda bilər. Bu nəticəyə Edinburq Universitetinin alimləri gəliblər. . -a istinadə

.

Dolğular bədəndə hansı hallarda çürüyə bilər?

Son dövrlərdə estetik və tibbi məqsədlərlə istifadə olunan dolğuların bədənə uzunmüddətli təsirləri müzakirə mövzusu olaraq qalır. xəbər verir ki, mütəxəssislərin sözlərinə görə, düzgün tətbiq edilməyən və ya keyfiyyətsi

.

Depressiya və insult buna görə olur

Həddindən artıq duz psixika üçün təhlükəlidir.  xəbər verir ki, endokrinoloq Zuhra Pavlova qidada duzun depressiyaya səbəb olduğunu bildirib. "Çünki duz davranış dəyişiklikləri ilə əlaqəli iltihablı protein IL-17A istehsalın

.

Bu 4 qida qaraciyəri təmizləyir

Bədənin ən vacib detoks orqanı olan qaraciyər sağlamlığımıza birbaşa təsir edir. Bəs qaraciyəri qoruyan və onu toksinlərdən təmizləməyə kömək edən 5 əsas qida hansılardır? Budur elmi araşdırmalara əsasən qaraciyər dostu

.

Bu içki qaraciyəri piylənmədən qoruyur

"Orta dərəcədə qəhvə qəbulu qaraciyərin sağlamlığına müsbət təsir edir və qaraciyərin piylənmə riskini azaldır".  xəbər verir ki, bunu amerikalı diyetoloq Kelsi Mur "WellnessPulse" nəşrinə müsahibəsind

turlar.az

sonxeber.az=https://sonxeber.az=sonxeber.az toy gecesi yay kolleksiyasi kosmetik vasiteler sarimsaq limon mocuzesi abqoranin hazirlanmasi silikon sinə payız xəstəlikləri xanim.az seksual novruz hakısdası dostluq ziyafet geyimleri