"Səhər qatil, axşam isə xilaskar..." – Dünyaca məşhur cərrah səhvlərini etiraf edir
Məsləhətləşməyə gəlmiş gənc məktəb müəlliminin beyninin skanner imici cərrah Henri Marşı təlaş hissi ilə doldurdu. Kəllə sümüyünün gövdəsində böyüməkdə olan iri bir xərçəng şişi var idi. Cəmi bir neçə ildir nevro-cərrahiyyə ilə məşğul olan Marş özünə əmin deyildi. Şiş həm böyük idi, həm də beynin həyat əhəmiyyətli həssas bir nayihəsində yerləşirdi. Əl dəyilmədiyi təqdirdə bu şiş müəllimin eşitmə qabiliyyətini məhv edəcək, gəzməyinə son qoyacaq və tədricən onun axırına çıxacaqdı. O biri tərəfdən, əməliyyat onu iflic edə, hətta həyatına qəfil son qoya bilərdi…
Əməliyyat günü hər şey yaxşı gedirdi. Gecə yarısınadək Marş və onun cərrah heyəti şişi az qala bütünlüklə çıxarmağa nail olmuşdu. Əməliyyat otağında əhval-ruhiyyə yüksək idi. Siqaret çəkmək üçün həkimlər kiçik tənəffüsə çıxdılar. "Gərək onda dayanaydım," Marş xatırlayır. "O şişin sonuncu parçasına toxunmayaydım." Şöhrət həvəsi və yüksək özünəinam Marşı həyati səhvə sürükləyirdi. "Şişin sonuncu hissəsini çıxarmağa başlamışdım ki, kibrit çöpü qalınlığında damar olan bazilyar arteriyanı kəsdim. Al qırmızı arteriya qanı yuxarı fışqırmağa başladı".
Bazilyar arteriya qanı bütün beyni tənzimləyən gövdəyə nəql edir. Marş cəld qanaxmanı dayandırdı. Amma iş işdən keçmişdi. Oksigendən məhrum olması beyin gövdəsini əbədi zədələmişdi, və müəllim bir daha özünə gəlmədi.
Hər bir cərrah qəlbində kiçik bir məzarlıq gəzdirir ki, arabir oraya dua etməyə getsin. Fransız həkim René Lerişə məxsus bu kəlam Henri Marşın yeni kitabının epiqrafını təşkil edir. Britaniyalı nevro-cərrah "Xətər Yetirmə" adlı kitabın başlığı Hippokrat andının "Primum Non Nocere" – "İlk növbədə xətər yetirmə" prinsipindən qaynaqlanır. Bu kitabda Marş az qala heç bir həkimin etmədiyini edir – o öz səhvlərini və bu səhvlərin ucbatından doğan faciələri etiraf edir. New Yorker məcmuəsində kitabın icmalını təqdim edən Joshua Rothmanın yazdığına görə Xətər Yetirmə bir paklanma ritualıdır, xətanın anatomiyasıdır və nəhayət, içəridən gələn səksəndirici suala cavab cəhdidir: On illər boyu insan beyinlərini kəsib, bundan tamlıqla çıxmaq mümkündürmü?
"Xətər Yetirmə" bir paklanma ritualıdır, xətanın anatomiyasıdır və nəhayət, içəridən gələn səksəndirici suala cavab cəhdidir: On illər boyu insan beyinlərini kəsib, bundan tamlıqla çıxmaq mümkündürmü?
Joshua Rothman
Marş sırf təsadüf nəticəsində cərrah yoluna qədəm qoyur. Universiteti bitirdikdən sonra 1973-cü ildə Kral Hospital Tibb Məktəbinə daxil olan Marşın gözləri bir gün tələbələrin buraxılmadığı cərrahiyyə otağının qapısındakı dairəvi pəncərəyə sataşır. Pəncərədən içəri boylanmaq həvəsini boğa bilməyən Marş cərrahiyyə stolunda başı tamamilə qırxılmış, narkoz altında olan qadının uzandığını xatırlayır. Dəhşət filmindəki kimi bu surət onun başında uzun müddət qalır.
Marşın üç aylıq oğlunun beynində bədxassəli şiş aşkar olunanda, o, uğurla əməliyyat olunur. Yenicə diplom almış həkim isə həmin əməliyyatın risklərini yalnız sonradan anlayır. "Mənim oğlumun əməliyyat olunduğu eyni stolda başqa bir uşaq qanaxmadan dünyasını dəyişdi. Mənim öz bossum – uşağımın həyatını xilas etmiş cərrah bu dəfə oxşar şiş qarşısında aciz qaldı".
f PaylaşUstalar.az ustalar sayti