Bu yağlar bir çox xəstəliklərə səbəb olur, sonsuzluq, xərçəng, ölüm riskini artırır

Bu yağlar bir çox xəstəliklərə səbəb olur, sonsuzluq, xərçəng, ölüm riskini artırırTrans yağlarının orqanizm üçün çoxlu sayda ziyanlarının olduğu bildirilir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının araşdırmasına görə, trans yağ turşularının yüksək miqdarda qəbulu ürək-damar xəstəlikləri riskini 21 %, ölüm riskini isə 28 % artırır. Bundan başqa, trans yağ turşuları hüceyrələrin fosfolipid membranının strukturunda dəyişikliklərə, immun sistemin, görmə qabiliyyətinin zəifləməsinə, Alzheimer xəstəliyinin yaranma riskinin yüksəlməsinə səbəb olur.
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun Elmi-tədqiqat və risklərin qiymətləndirilməsi şöbəsinin, Risklərin qiymətləndirilməsi sektorunun müdiri Aynurə Rzayevanın hazırladığı məqalədə qeyd olunub ki, araşdırmalara əsasən, trans yağ turşuları orqanizmin reproduktiv (nəsiltörətmə) qabiliyyətinə mənfi təsir edərək həm qadın, həm də kişilərdə sonsuzluğun yaranmasına, hamilə qadınlarda dölün inkişafına mənfi təsir edir. Böyüməkdə və inkişafda olan uşaq orqanizmində bu yağlar birbaşa mərkəzi sinir sistemində pozuntuların yaranmasına səbəb olur. Trans yağ turşularının ana südü vasitəsilə anadan körpəyə keçdiyi də sübut olunub.
Başqa bir araşdırmaya görə, trans yağ turşularının istehlakı ilə postmenopauza (klimaks) dövründə olan qadınlarda süd vəzi xərçənginin əmələ gəlməsi riski arasında qarşılıqlı əlaqənin olduğu sübut edilib.
Sənaye üsulu ilə alınmış trans yağların sağlamlığa mənfi təsirləri ilə bağlı elmi dəlillər son 30 ildə daha da artmışdır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının 2003-cü il rəsmi hesabatına əsasən, tərkibinə trans yağ turşuları daxil olan yağların qida rasionunda istifadəsinin maksimum dərəcədə azaldılması (2000 kkal enerjiyə gündə 2 qramdan daha az, yəni ümumi enerji tələbatının 1 %-dən daha az) məsləhət görülür.
Mütəxəssis bildirib ki, gündəlik istehlak olunan əsas qida məhsullarından biri olan yağların həm yüksək enerji mənbəyi, həm də tərkibindəki yağ turşularının xüsusiyyətlərinə görə insanların qidalanması və sağlamlığı nöqteyi-nəzərindən önəmli rolu vardır. Yağ istifadəsi zamanı diqqət edilməsi vacib olan məqam yağın tərkibində mövcud olan doymuş və doymamış yağ turşularının miqdarıdır. Ümumiyyətlə, doymuş yağ turşularından əmələ gələn yağların əksəriyyəti otaq temperaturunda qatı (sərt), tərkibində doymamış yağ turşuları olan yağlar isə maye halında olurlar. Heyvan mənşəli yağlar əsasən doymuş, bitki mənşəli yağlar isə doymamış yağlardan ibarət olur: "XX əsrin əvvəllərindən etibarən bitki mənşəli yağların dadını qorumaq, fiziki xüsusiyyətlərini dəyişmək, saxlama müddətini və istifadə imkanlarını artırmaq məqsədilə onların qismən hidrogenləşdirilməsi prosesi həyata keçirilməyə başlanılıb. Bu proses zamanı bitki yağlarının tərkibində orqanizm üçün faydalı olan doymamış yağların quruluşunda dəyişikliklər (sis formadan trans formaya keçir) baş verir. Belə ki, həmin doymamış yağların bir hissəsi süni olaraq doymuş yağlara, bir hissəsi isə trans yağlara çevrilir. Prosesin sonunda yarıqatı, yaxud qatı yağ əldə olunur. Bu tip yağlar XX əsrin sonlarına qədər heyvan mənşəli yağların ən sağlam əvəzedicisi kimi təbliğ edilirdi. Lakin sonradan sənaye üsulu ilə alınmış bu cür yağların insan sağlamlığına ciddi təhlükə yaratdığı məlum olmuşdur. Bundan sonra dünyanın bir sıra ölkələrində onlardan istifadənin azaldılması məqsədilə müxtəlif tədbirlər görülmüşdür".
Trans yağlar hansı qidalarda mövcuddur?
Məqalədə bildirilib ki, trans yağlar gövşəyən heyvanların (inək, qoyun, dəvə) orqanizmində təbii halda yaranır. Habelə bitki yağlarının rafinə edilməsi zamanı da trans yağların əmələ gəlməsi məlumdur. Belə ki, rafinasiya prosesindən sonra duru yağlarda 3,5 %-dən çox trans izomerin yarandığı müəyyən edilmişdir. Hətta məişətdə qidaların qızardılması zamanı istifadə olunan yağlarda da trans yağ turşularının əmələ gəldiyi məlum olmuşdur.
Sənaye üsulu ilə alınmış yağlar daha çox hazır qida sənayesində istifadə olunur. Son zamanlar hazır qida məhsullarının istehlakının artımını nəzərə alsaq, tərkibində trans yağlar olan ərzaqları tanımaqla sağlamlığımızın qeydinə qala bilərik. Trans yağlardan daha çox fastfud (hamburger, pitsa, səhər yeməyi üçün hazır qidalar, qəlyanaltılar (snack)), peçenye, çipsi, vafli, kreker, şokolad, konfet, marqarin, qızartma yağları, qat-qat xəmir, keks, biskvit, sous, mayonez istehsalında istifadə olunur.
Bəs trans yağların insan orqanizminə hansı təsiri var?
Mütəxəssis vurğulayıb ki, gündəlik qida rasionunda trans yağ turşularının qəbulu müxtəlif xəstəliklərin əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Trans yağ turşuları sis yağ turşuları ilə müqayisədə daha yuxarı temperaturda (25±50 C) əridiyindən qidalanma fiziologiyası və ürək-damar xəstəlikləri baxımından mənfi təsirə malikdir. Belə ki, trans yağlar aşağı sıxlıqlı lipoproteini ("zərərli" xolesterol) artırıb, yuxarı sıxlıqlı lipoproteini ("xeyirli" xolesterol) azaltmaqla ürək-damar xəstəliklərinin yaranmasına, maddələr mübadiləsinin pozulmasına və piylənməyə səbəb olur. Həmçinin trans yağ turşuları orqanizmin hüceyrələrində insulinə qarşı rezistentlik əmələ gətirərək diabetə meyilliliyin yüksəlməsinə, aterosklerozun və xroniki iltihabi proseslərin inkişafına şərait yaradır.
Məlumata görə, xüsusən inkişaf etmiş ölkələrdə istehlak edilən qida qrupları ilə əlaqəli olaraq, Qida və Dərman Assosiasiyası (FDA - Food and Drug Association), Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO - Food and Agriculture Organization) və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı kimi beynəlxalq nüfuzlu qurumlar insan sağlamlığının qorunması və təhlükəsiz qidaya olan tələbatın yüksəldiyi bir zamanda insanların tərkibində trans yağ turşuları olmayan və ya az miqdarda tapılan qidalara üstünlük verməsini, düzgün və rasional qidalanma rejiminə riayət etməsini, qidalanma vərdişləri formalaşdırmasını, düzgün və sağlam ərzaq seçiminə diqqəti maksimum dərəcədə artırmasını tövsiyə edirlər: "Paketlənmiş hər hansı bir qidanın trans yağa malik olub-olmadığını öyrənmək məqsədilə, etiket məlumatlarını və məhsulun tərkibi barədə məlumatların qeyd edildiyi bölmələri diqqətlə oxumaq lazımdır. Belə ki, bəzi qablaşdırma məlumatlarında "trans yağ" əvəzinə "hidrogenləşdirilmiş bitki yağı" ifadəsi yazılır. Buna diqqət etməklə, özümüzü trans yağların mənfi təsirindən və sağlamlığımıza yarada biləcək təhlükədən qoruya bilərik".
Milli.Az /news.milli.az

Xəbərlər     Baxılıb: 1209   Tarix: 08 avqust 2020
f Paylaş


Turlar.az

Oxşar xəbərlər

.

Həftədə ən azı 2 dəfə bu balığı yeyin - Həkim məsləhəti

Həkimlər bildirirlər ki, balıq orqanizm üçün ən vacib zülal və omeqa-3 mənbələrindən biridir. Xüsusilə somon, skumbriya, sardina və siyənək kimi yağlı balıqların həftədə ən azı iki dəfə qidalanmaya daxil edilməsi ürək, beyi

.

Qaraciyəri təmizləyir, immuniteti gücləndirir

Qırmızı kələm bağırsaq sağlamlığını gücləndirir, qaraciyərin detoks prosesini dəstəkləyir və immun sisteminin fəaliyyətini artırır. xəbər verir ki, bu barədə britaniyalı dietoloq, Çester Universitetinin mütəxəssisi Frankli

.

Yeni yarasa koronavirusu tapıldı - Alimlər xəbərdarlıq etdi

Braziliyada aparılan araşdırmalar zamanı Covid-19 və MERS virusları ilə genetik oxşarlıq daşıyan yeni koronavirus növü - "BRZ batCoV" aşkar edilib. xəbər verir ki, virus Latın Amerikasında geniş yayılmış Pteronotu

.

Yeni hobbiyə başlamaq üçün ideal yaş 55 imiş - ARAŞDIRMA

Yeni bir hobbiyə başlamaq üçün gec olduğunu düşünürsünüzsə, elm bunun əksini deyir. Avstraliyada aparılan son tədqiqat göstərib ki, insan beyninin idrak potensialı 55-60 yaşları arasında ən yüksək səviyyəyə çatır. xəbər veri

.

Çayınıza bir ədəd əlavə edin - Qaraciyərin dərmanıdır

Qış aylarında həm bədəni isidən, həm də immunitet sistemini gücləndirən təbii vasitələrdən biri mixəkdir. Bu kiçik, lakin güclü ədviyyat yalnız xoş qoxusu ilə deyil, həm də sağlamlığa faydalı təsirləri ilə seçilir. xəbə

.

"Alkoqolun az miqdarı belə xərçəng yarada bilər"

Alkoqolun az miqdarı belə xərçəng yarada bilər. xəbər verir ki, bunu rusiyalı toksikoloq Mixael Kutuşov bildirib. "Alkoqol orqanizm üçün toksik maddədir və hüceyrələrin DNT-sinə zərər verir. Bu da zamanla mutasiyalar

.

Evimizdəki gizli düşmən - Vaxtsız ölümlərin səbəbi

Duz tərkibindəki natrium səbəbindən arterial təzyiqin yüksəlməsinə və nəticədə infarkt və insult riskinə yol açır. xəbər verir ki, bu barədə rusiyalı endokrinoloq Veronika Lebedeva danışıb. Lebedeva duzun yüksək istehlakını

.

Kişilər niyə susur?

Kişilər adətən uşaqlıqdan duyğularını göstərməməyə öyrədilirlər. Onlara qorxu, ağrı və ya zəiflik nümayiş etdirməyin "kişiyə yaraşmadığı" aşılanır. bildirir ki, bunu rusiyalı psixoloq Dmitri Çernışov kişilərin münasibətlərd

.

Mayonezlə bağlı şok araşdırma – Sağlamlığa ciddi təhlükə imiş

Mayonez dünyanın ən çox istifadə olunan souslarından biridir. Onu salatlarda, sendviçlərdə, qəlyanaltılarda və hətta qızartmalarda görmək adi haldır. Lakin yeni araşdırmalar bu iştahaaçan sousun arxasında sağlamlıq üçün cidd

turlar.az

geyim şəkilləri kosmetik vasiteler hamilelikde qidalanma laylalar şef master hamileliyin elametleri blincik hazirlanma qaydasi kosmetika vətən həsrətinə aid bayatılar uzeyir hakıştalar gozde olar novruz bayramına aid bakışta