"Əgər indi ölsəydim..." - Ölüm ətrafındakı konspirologiya şousuna qısa nəzər

"Əgər indi ölsəydim..." - Ölüm ətrafındakı konspirologiya şousuna qısa nəzərMilli.Az stm.az-a istinadla Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin baş məsləhətçisi Tural Yusifin yazısını təqdim edir:
Ölüm qorxusu insanın ən təbii qorxularının başında dayanır. Dünyada psixoloji fikir ölümün mahiyyətinə yanaşmada həmişə filosoflarla fikir dartışmasında olublar. Özəlliklə, psixoanaltikiyə qədər ölümdən qorxu insanın "əbədiyyən yox olmaq duyğusundan" qorxu kimi qələmə verilirdisə, Freyd qorxunu tamam başqa cür mənalandırdı.
Məsələn, Freyd arxetiplərində ölümün ikili mənalandırılmasına çox asanlıqla rast gələ bilirik.
Ölüm insanın altşüurundakı yaşamaq instinktinin sonudur. Özəlliklə Feyerbax başda olmaqla antropoloji materializmi müdafiə edən bir çox filosoflar dediyim mövqedən çıxış edirdilər.
Yaşayan hər canlının ölümdən qorxu instinkti mövcuddur. Freydizmin ölümə yanaşmasının ikinci mənalandırması da maraqlıdır; ölüm insanın yoxluqla barışmağıdır.
Sonrakı dövrlərdə Fromm və bir çox neofreydistlər ölümə hedonist mövqedən yanaşmağa başladı. Mən bu yanaşmanı müdafiə edirəm, təsəvvür edin ki, bir canlı öz həyat müddətinin sərhədlərini aşaraq uzun illər yaşayır, düşünün, "yaşam eliksiri" mif yox, gerçəklik olsaydı, Hitlerdən Mussoliniyə qədər bir çox siyasi "canavarlar" hələ də sağ olardı, hələ mən "yerin öz oxundan çıxma" tezislərinin mümkünlüyünü demirəm.
Aristotel daxil olmaqla bir çox antik filosof ölümü qorxunun ən alisi hesab edirdi. Tit Lukretsi Kardan Demokritə qədər bir çox filosof isə ölümü insanın atomlarına qayıdışı olaraq izah edirdi. Bəlkə nisbi bir həyat yaşayırıq. "Bütün insanlar yuxudadır, öləndə oyanacaqlar" deyilən bir hədis var. Bu maraqlı bir yanaşmadır. Yuxuda ikən bir şey yaşayırıq və görürük; Oyandığımız zaman həyat müstəvisinə necə çıxırıq? Bu kimi suallar düşünüldü, danışıldı və fəlsəfə ilə elm bu suallara cavab tapmaqdan əl çəkdi.
Əlbəttə, elm bu mövzuda heç nə deyə bilməz və fəlsəfə nəticədə rasional düşüncə fəaliyyətidir. İbn Sina bunu çox vurğulayır. Ağlımızın istifadə etdiyi materiallar, bu dünyadakı duyğu vasitələrimizlə əldə etdiyimiz məlumatlardır. Bu məlumatda ağıl bəzi məhsullar və nəticələr verir. Əslində proqnozlar verir.
Qəzali bu məqamda filosofları tənqid edir. Qərbdə bunu düzgün başa düşən insanlar olsa da, dünyamızda az adam qəzəlini düzgün başa düşməmişdir. Qəzali əslində fəlsəfəni tənqid etmir. Fəlsəfəni özünün tənqid etdiyi nöqteyi-nəzərdən tənqid edir. Fəlsəfənin istifadə etdiyi metodlar nəticədə rasional metodlardır, ağıl sahəsi də aydındır. Ağıl, yaşadığımız dünyanın məlumatlarından istifadə edərək bəzi törəmələr edir, lakin bu həyatla əlaqəli məlumatlardır. Həyatdan kənar metafizik aləmə aid deyil. İslam fəlsəfəsi fövqəltəbii məsələlərlə məşğul olur. Varlığın mahiyyətini əks etdirir. Olmaq kimi bir şey yoxdur, biz xəyal dünyasında yaşayırıq. Platonun dediyi kimi, həqiqətən kölgələr dünyasında yaşayırıq. Dünyanın bir xəyal olduğunu söyləyənlər də var.
Ontologiya- varlıq fəlsəfəsi ölümlə bağlı bu gün də nələrsə izah etməyə çalışır.
Koronavirus pandemiyası sayısız insan ölümünə səbəb olur təəssüf ki. Lakin tarixdə milyonlarla insan ölümünə səbəb olan pandemiyalar da olub. İnsanlar bəşəriyyət mövcud olduqca pandemiya ilə savaşacaq. Pandemiyalar isə həmişə olacaq.
20-ci əsrin əvvəllərində ispan qripi 100 milyona yaxın insanın ölümünə səbəb oldu. Amma insanlıq heç vaxt pandemiyalara və bioloji silahlara qarşı müqaviməti formalaşdıra bilmədi. Pandemiyalar həmişə bəşəriyyətin əsas məğlub edicisinə çevrildi.
1980-ci illərdə qarşılaşdığımız QİÇS hələ də sağalmaz bir xəstəlikdir və bu günə qədər 30 milyondan çox insanın ölümünə səbəb olub. BMT-nin 2004-cü il hesabatına görə, 38 milyon insan HİV daşıyır, hər il 5 milyon insan bu virusa tutulur və 3 milyon insan QİÇS-dən ölür. Orta əsrlərdə Çin və Orta Asiyada başlayan vəba, 1347-ci ildə Krımda bir ticarət mərkəzini mühasirəyə alan Monqol ordusunun, divarları dağıtmaq üçün istifadə olunan yaylı silahlar vasitəsi ilə vəbadan ölmüş insan cəsədlərini şəhərə atması ilə Avropaya yayıldı. Deyilənə görə, 1347-1351- ci illərdə Avropada hər üç adamdan biri bu xəstəlikdən ölmüşdü. Xəstəlik Orta Şərq, Hindistan və Çin də daxil olmaqla, təxminən 75 milyon insanın ölümü ilə nəticələnib. Daha sonralar vəba 19-cu əsrdə Çində təqribən 10 milyon insanı öldürmüş, 17-ci əsrdə isə Böyük Britaniyada əhalinin 15 faiz azalmasına səbəb olub.
Son 200 ildə ortaya çıxmış və 7 dəfə geniş şəkildə dünyaya yayılıb, milyonlarla insanı öldürüb. İlk üç kolera epidemiyası 1817-1862-ci illərdə fasilələrlə baş vermiş və bütövlükdə 15 milyon insanı öldürüb. Növbəti 3 epidemiya isə 1860-1917-ci illərdə baş vermiş və bu dəfə 23 milyon insanın ölümünə səbəb olub. 1961-ci ilə baş verən son kolera pandemiyası daha az insanı öldürə bilib və tez bir zamanda məhv edilib.
Meksika 1545 ilə 154ci illər  arasında, daha sonra isə 1576-cı ildə iki qanlı qızdırma epidemiyası keçirmişdi. Fəsadlardan əvvəl 22 milyona qədər artan Meksika əhalisi 1576-cı ildən sonra 2 milyona düşmüşdü. Birincisi, əhalinin 80% -nə təsir edən 5 ilə 15 milyon arasında, ikincisi, 2 ilə 25 milyon insana təsir göstərərək, əhalinin 50% -ni öldürdü.
Milli.Az /news.milli.az

Maraqlı     Baxılıb: 1473   Tarix: 14 may 2020
f Paylaş


Turlar.az

Oxşar xəbərlər

.

Gözəgörünməzlik kəşf olundu - Alimlər material hazırladılar

Çinli alimlər insanların gözəgörünməz olmasına imkan verəcək inqilabi material hazırlayıblar. xəbər verir ki, Çinin Elektron Elm və Texnologiya Universitetinin tədqiqatçıları işıq şəraitinə görə rəngini dəyişə bilən unika

.

Hakışta

Xınayaxdı məclisləri üçün hakıştalar . Ağ dəvə düzdə qaldı hakışta,. Yükü Təbrizdə qaldı hakışta. Oğlanı dərd apardı hakışta,. Dərmanı qızda qaldı hakışta. Gülü atdım dənizə hakışta,. Batdı çıxmadı üzə hakışta. Nolar bizi

.

Bağça müdiri olmaq istəyənlər üçün imtahan keçirilir

Bu gün məktəbəqədər təhsil müəssisələrinə müdir vəzifəsinə işə qəbul üzrə müsabiqənin test imtahanı mərhələsi keçirilir. "Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan məktəbəqədər təhsil müəssisələrin

.

Azərbaycanda tanınmış alim vəfat etdi - FOTO

Filologiya elmləri doktoru, professor Məmmədhəsən Qəmbərli vəfat edib. bildirir ki, bu barədə İqtisadiyyat.az-a mərhumun yaxınları məlumat verib. Bildirilib ki, M.Qəmbərli uzun sürən xəstəlikdən sonra 89 yaşında dünyasın

.

Nəsibə Hüseynova vəfat etdi - FOTO

Azərbaycan Respublikasının Əməkdar həkimi, tibb elmləri doktoru, professor Nəsibə Ağa İsmayıl qızı Hüseynova vəfat edib.  xəbər verir ki, Nəsibə Hüseynova 1970-1992-ci illərdə ATU-nun Müalicə-profilaktika fakültəsinin Uşa

.

Bu gün Azərbaycan müəllimlərinin XVI Qurultayı keçiriləcək

Bu gün Bakı Konqres Mərkəzində Ulu Öndər Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr edilən Azərbaycan müəllimlərinin XVI Qurultayı keçiriləcək. report-a istinadən xəbər verir ki, tədbirdə elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev

.

Yuxuda sevdiyin insanı görmək

Yuxuda sevdiyini görmək gərək qız gərək kişi olsun, gözəl bir evliliyə şərh olunar. Köhnə bir sevimli görmək isə uzun zamandır ödəyə bilmədiyi bir borc səbəbiylə çətinliyə düşəcəyini ifadə edər.Evlilər üçün köhnə sevgilin

.

Yeni nazir bu məşhur alimin oğludur

Azərbaycanın yeni əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Anar Əliyev məşhur ədəbiyyatşünas alimin oğludur.  xəbər verir ki, A.Əliyevin atası filologiya elmləri doktoru Rəhim Əliyev Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutund

.

Bu institutlar birləşdiriləcək - 2 yeni elmi müəssisə yaradılacaq

Ölkə başçısının "Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyindəki elmi müəssisələrin fəaliyyətinin optimallaşdırılması və səmərəliliyinin artırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında" müvafiq sərəncamın

turlar.az

sonxeber.az=https://sonxeber.az=sonxeber.az yemek reseptleri hamiləlik gozel gorunmek donlar qadın kostyumları nermin ibrahimova qadın xəstəlikləri balıq baldiza aid hakisda salatlar şəhid qaynanaya aid