Qan xəstəlikləri
Anemiya və ya qanazlığı vahid həcm qanda eritrositlərin və hemoqlobinin azalmasıdır.
Qırmızı qan hüceyrələri (eritrositlər) bədənin toxumalarıni və heceyrələrini oksigenlə təmin edir. Hemoqlobin qırmızı qan hüceyrələrinin tərkibində oksigen-daşıyıcıdır və qan hüceyrələrinə qırmızı rəngi verir. Anemiyalı xəstələrdə kifayət qədər hemoglobin olmur. Anemiyanın ən çox yayılmış iki növü var: Dəmir çatışmazlığı və talassemiya.
Dəmir çatışmazlığının əmələ gəlməsində müəyyən faktorlar rol oynayır ki, bunlardan da ən əsası dəmirdir. Dəmir defisitli anemiya orqanizmdə dəmirin qida ilə kifayət qədər daxil olmaması, mədə-bağırsaq sistemində yaxşı sorulmaması və xroniki qanitirmələr nəticəsində əmələ gələ bilər. Bütün bunların da nəticəsində orqanizmdə dəmir çatışmazlığı yaranır və hemoqlobinin sintezi pozulur.
Bu səbəbdən də qanazlığı olan insanlara dəmirlə zəngin qidalar (mal əti, qaraciyər, yumurta, qırmızı alma, çuğundur şirəsi və s.) qəbul etmək tövsiyə olunur.
Talassemiya – genetik defekt nəticəsində hemoqlobin sintezinin pozulması və xroniki anemiya ilə xarakterizə olunan irsi qan xəstəliyidir. Dünyada ən sıx rast gəlinən xəstəlikdir.
Hemofiliya – irsi xəstəlikdir. Qanın laxtalanma xüsusiyyətinin pozulması ilə xarakterizə olunur. Xəstəlik zamanı daxili orqanlara, oynaqlara, əzələlərə öz-özünə, zədə və ya cərrahi müdaxilə nəticəsində qanaxmalar baş verir. Hemofiliyanın ağır formasından əziyyət çəkən xəstələr oynaqlara (hemartroz) və əzələlərə (hematoma) tez-tez qan axması nəticəsində əlil halına düşürlər. Adətən xəstəlikdən kişilər əziyyət çəkirlər, qadınlar isə hemofiliyanın daşıyıcısı kimi çıxış edirlər və xəstəliyə tutulmurlar. Lakin, onlar xəstə oğlan uşaqları və ya daşıyıcı qız uşaqları dünyaya gətirə bilərlər.
Xəstəliyin iki tipi mövcuddur : A və B. Bu adlandırmanı qanda əskik olan zülala görə edirlər. Hemofiliya A xəstəliyində qanda zülalın miqdarı yetərincə olmur. Hemofiliya xəstələrinin % 80i bu qrupdadır. Hemofiliya B xəstəliyində qan çatışmazlığı müşahidə olunur.
Leykemiya - qan və qan hüceyrələrini yaradan sümük iliyinin xərçəngidir. Leykemiyalı xəstələrdə əsas qanyaradıcı orqan olan sümük iliyində şiş hüceyrələrin inkişafı normal qanyaranmanın qarşısını alır, qırmızı qan kürəciklərinin miqdarı tədricən azalaraq elə bir həddə çatır ki, qan doğurdan da "ağarır".
f Paylaş