Qeyri-düzgün qidalanma nəticəsində uşaqlar əqli və fiziki inkişafdan geri qalır

Qeyri-düzgün qidalanma nəticəsində uşaqlar əqli və fiziki inkişafdan geri qalırUşaqlıq dövrü insan orqanizminin sonrakı fiziki, əqli inkişafında xüsusi əhəmiyyətə malikdir.
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutundan Trend-ə verilən məlumata görə, uşaq orqanizminin hərtərəfli inkişafı və sağlamlığı üçün düzgün və səmərəli qidalanma ən vacib şərtlərdən biridir. Qeyri-düzgün və nizamsız qidalanma nəticəsində uşaqlar əqli və fiziki inkişafdan geri qalır, eləcə də çəki problemləri ilə qarşılaşırlar ki, bu da gələcəkdə ciddi sağlamlıq problemlərinə yol açır. Xüsusən də zərərli qidalanma vərdişləri uşaqlarda piylənmənin inkişaf etməsində əsas rol oynayır. Uşaqlarda piylənmə hazırda geniş yayılmış və ciddi sağlamlıq problemlərindən biridir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı artıq çəki və piylənməni (obezlik) sağlamlıq üçün risk yaradan anormal və ya həddindən artıq yağ yığılması hesab edir. BMT-nin Uşaq Fondunun (UNİCEF) məlumatına əsasən, 2016-cı ildə dünyada 5 yaşadək 41 milyondan çox uşaqda artıq çəkiyə rast gəlinib. Artıq çəkili uşaqlarda yetkinlik yaşlarında da piylənmənin müşahidə edilməsi diabet və ürək-damar xəstəliklərinə yol açır. Hətta obez uşaqlarda astma tezliyinin daha yüksək olduğu müəyyən edilib.
Piylənməyə bir çox faktorlar səbəb ola bilər. Onların arasında həddindən artıq və qeyri-düzgün qidalanma ilə yanaşı, fiziki aktivliyin az olması daha geniş yayılmış amildir. Belə ki, qəbul edilən qida payının verdiyi enerji sərf edilən enerjidən çox olduqda piylənməyə yol açır. Ona görə də uşaqlarda sağlam vərdişləri inkişaf etdirmək, xüsusən də onlara zövq verən fiziki aktivliyi yüksəltmək vacibdir və bunun üçün hamılıqla dəstək və fəal olmaq lazımdır.
Uşaqlarda piylənməyə yol açan səbəblərdən biri də yemək vərdişlərindəki dəyişikliklərdir. Evdən kənarda yemək, nizamsız yemək fasilələri, eləcə də yüksək enerjili, yağ, şəkər, duz tərkibli qəlyanaltılar, unlu qənnadı məmulatları, fastfud və digər ayaqüstü yeməklər uşaqların sağlamlığına və rifah səviyyəsinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Çünki yüksək kalori tərkibinə baxmayaraq, ayaqüstü qidalar orqanizmin sağlamlığını dəstəkləmək və tələbatını ödəmək üçün faydalı deyil. Ona görə də bu tip qidalar qeyri-sağlam qidalar hesab edilir və bilavasitə piylənmənin yaranmasına gətirib çıxarır. Əlverişliliyi və cəlbediciliyi ilə uşaqları "asılı vəziyyətə" salan bu tip qidalar üstəlik soyuq qazlı sularla birlikdə istehlak ediləndə sağlamlıq üçün daha ciddi fəsadlara yol aça bilir. Qida qəbulu ilə bağlı vərdişlərin dəyişməsi meyvə-tərəvəz istehlakının da azalmasına səbəb olur. Hətta ayaqüstü yeməklərə meyilliliyin artması uşaqların fiziki və əqli sağlamlığı üçün olduqca vacib olan səhər yeməyini tədricən əvəz etməyə başlayır. Mütəxəssislərin fikrincə isə səhər yeməyi günün ən vacib yeməyi olmalıdır. Çünki sağlam səhər yeməyi gün boyu uşaqların sərf edəcəyi enerjini artırmaq üçün olduqca faydalıdır. Həmçinin balanslı səhər yeməyi beyinin işini gücləndirir, yaddaş və düşünmə qabiliyyətini yaxşılaşdırır, biliyin qavranılmasına da kömək edir. Qeyd edək ki, qeyri-sağlam qidalanma, həyat tərzindən başqa genetik faktorlar və hormonlar da uşaqlarda piylənməyə yol aça bilər.
Səmərəli qidalanmanın ən vacib şərtlərindən biri də qida qəbulları arasındakı fasilənin gözlənməsidir. Qidanın yaxşı çeynənməsi də şərtdir. Bu tələblərə riayət olunmayanda uşaqlarda həzm prosesi pozulur, orqanizmdə bir çox patoloji dəyişikliklərin yaranması üçün zəmin yaranır. Uşaqların qidalanması ilə bağlı vacib amillərdən biri də maye qəbuludur. Onların suya olan tələbatı daha çoxdur. Buna görə də uşaqlar gün ərzində kifayət qədər su və maye qəbul etməlidirlər. Piylənmə riskindən qorumaq üçün uşaqların gündəlik qida rasionunda isti duru yeməklərin, meyvə-tərəvəzin olması da şərtdir. Uşaqların qidalanmasında yaşı, fiziki yüklənməsi, əqli gərginliyi və digər amillər mütləq nəzərə alınmalıdır.
Piylənmənin inkişafına yol açan mühüm amillərdən biri də körpələrin həyatının ilk illərindəki qidalanmasıdır. Araşdırmalara əsasən, ana südü ilə qidalanan uşaqlarda piylənmə nisbətinin ana südü ilə qidalanmayan uşaqlara nisbətən daha az olduğu müəyyən edilib. Həmçinin ana südü ilə qidalanmanın müddəti, tamamlayıcı qidaların növü, miqdarı və başlanğıc vaxtının da piylənmənin meydana gəlməsinə təsir etdiyi sübut olunub. ÜST və BMT-nin Uşaq Fondu (UNİCEF) tərəfindən nəşr olunan müxtəlif sənədlərdə qeyd olunur ki, körpələrin ilk 6 ay ana südü ilə qidalandırılması, 6 aydan sonra isə ana südü ilə birlikdə etibarlı, uyğun keyfiyyətli və tamamlayıcı qidaların verilməsi, eləcə də azı 2 il ana südü ilə qidalandırılması gələcəkdə piylənmə və xroniki xəstəliklər riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.
Qeyri-düzgün qidalanma və onun fəsadları uşaqlarda yuxu pozuntusuna da səbəb ola bilir. Hətta araşdırmalar yuxu apnesi (yuxu zamanı nəfəsin kəsilməsi) və həddindən artıq xoruldama kimi problemlərin obez uşaqlarda daha çox rast gəlindiyini göstərir. Bu da ürək-damar və sinir sistemində sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilir. Həmçinin belə uşaqlarda daim yorğunluq və konsentrasiyanın pozulması da müşahidə olunur. Uşaqların bir çoxu artıq çəkili olması səbəbindən ciddi psixoloji və sosial təzyiqə də məruz qalırlar. Bu da onlarda özünəinama və özünəgüvənə mühüm təsir göstərir.
Sadalanan bu və ya digər xəstəliklərin profilaktikası kimi erkən yaşlardan uşaqların qidalanması düzgün təşkil olunmalıdır. Çünki balanslı və səmərəli qidalanma uşağın gələcəkdə sağlam həyat tərzinin təminatıdır.
Saglamolun.Az

Ailə və Uşaq     Baxılıb: 950   Tarix: 19 mart 2022
f Paylaş

Ustalar.az ustalar sayti

Oxşar xəbərlər

.

Uşaqlarda oğurluq vərdişi: Kleptomaniya

Kleptomaniya, insanın ehtiyacı olmasa belə, oğurluq istəyinə qarşı dura bilməyəcəyi bir vəziyyət olaraq təyin olunur. Ən çox nəzarət problemi olan və yüksək impulsivliyi olan insanlarda rast gəlinir. Erkən uşaqlıq və yeniyetməli

.

Ana bətnində DAUN SİNDROMU necə müəyyən edilir? - DETALLAR

Ana bətnində Daun sindromlu körpə hərəkətləri, sözügedən sindromun anlaşılması üçün son dərəcə əhəmiyyətlidir. Əgər ana bətnində daun sindromlu körpənin əlamətlərinin nə olduğu ilə maraqlanırsınızsa, məqaləmizi oxumağınız

.

Şiddət görən uşaqların inkişaf problemi: 1 şillə belə təsir edir

Yeni bir araşdırma uşaqları döyməyin beyin inkişafına təsirini aydınlaşdırıb. Bir çox valideynlər mübahisə edə bilər ki, səhv bir şeyi təkrarlamamaq üçün uşağına yüngül bir şillə vurulmalıdır. Ancaq bu valideynlər bilməlidirlə

.

Normal doğumun 10 faydası: Keysəriyyə əməliyyatına ciddi zərurət olmalıdır

 . Qadın Xəstəlikləri və Doğum Mütəxəssisi Dos. Dr. Özlem Özgür Gürsoy ana olmağa hazırlaşan qadınlara müraciət edib. O, keysəriyyə ilə doğumun yalnız tibbi zərurət halında tətbiq oluna biləcək bir seçim olduğunu, norma

.

Telefonla sakitləşdirilən uşaqlar RİSK ALTINDADIR - Valideynlər oxusun

Valideynlərin övladlarını sakitləşdirmək üçün onlara telefon vermələri və bunu vərdiş halına gətirmələri uşaqlar üçün təhlükəlidir. İnsanların həyatını asanlaşdırmaq üçün istehsal edilən və inkişaf etdirilən texnologiyanı

.

Ana südünün daha bir faydası: DOĞUMDAN SONRA…

Ana südü həm körpə, həm də ana sağlamlığı üçün ən əhəmiyyətli qida qaynağıdır. Bununla əlaqədar türkiyəli professor Nalan Karabayır məlumat verib:. "Ana südü körpələr üçün ən sağlam qida mənbəyidir. Əmizdirmə ana-uşa

.

Bu səbəbdən hər il 65 min uşaq 5 yaşına çatmamış ölür

30 yaşlarında siqaretdən imtina edənlərin ömrü təxminən 10 il uzanır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatlarına görə, dünyada 1,3 milyard tütün məhsulu istifadəçisinin 80 faizindən çoxu aşağı və orta gəlirli ölkələrd

.

Uşaqlar arasında yayılan KOKSAKİ virusu

 Ağızda, əllərdə və ayaqlarda ağrılara səbəb olan, qabarcıq və səpkilərlə irəliləyən şikayətlər son günlərdə uşaqlar arsında sıx rast gəlinən virus xəstəlikdir. Hər yaş qruplarında müşahidə olunsa da, daha çox uşaqları hədə

.

Bu problem hamilə qalmağa mane olur

Hamilə qalaraq dünyaya övlad gətirmək hər bir qadının arzusudur. Ancaq bu bəzilərində elə də asan həyata keçmir. Bəzi qadınlar uzunmüddət hamilə qala bilmir və ya  düşüklə nəticələnir. Yaranan vəziyyətin səbəblərindən bir

turlar.az

sonxeber.az gelinlikler hamilelikde qidalanma makiyaj etmek qaydalari biserli uzun donlar kostyum modelleri 2023 toy ucun dizayn dunyanin gozellikleri kosmetika vətən həsrətinə aid bayatılar dieta novruz hakistalari qurd ve quzu masturbasiya nedir