Yumurta bu halda sağlamlığımız üçün təhlükə mənbəyinə çevrilir - XƏBƏRDARLIQ

Yumurta bu halda sağlamlığımız üçün təhlükə mənbəyinə çevrilir - XƏBƏRDARLIQYumurtanın tərkibi və faydalı xüsusiyyətləri Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun Elmi-tədqiqat və risklərin qiymətləndirilməsi departamentinin Heyvan sağlamlığı şöbəsinin mütəxəssisləri Q. Cəlladov, R. Səfərova, Ş. Məmmədova, R. Kəngərli tərəfindən məqalə hazırlanıb.
Publika.az "Sputnik"ə istinadla həmin məqaləni təqdim edir:
Yumurta zəngin biokimyəvi tərkibə malik olan qida məhsuludur. Orqanizm tərəfindən asan (90-95 %) mənimsənilən yumurta qida rasionunda əsas yer tutur. Həmçinin yüksək protein (zülal) tərkibli olması səbəbindən yumurta qida dəyərinə görə ət ilə eyni qrupa daxil edilir.
Ümumiyyətlə, qida məhsulu kimi əsasən toyuq yumurtasına üstünlük verilməsinə baxmayaraq, bildirçin, ördək, hind quşu, qaz, dəvəquşu yumurtası da insanlar tərəfindən istehlak olunur. Qeyd olunan yumurta növləri arasında bildirçin yumurtası kalsiumla, ördək yumurtası yağ birləşmələri ilə, hind quşu yumurtası sinklə, qaz yumurtası isə protein miqdarının yüksək olmasına görə toyuq yumurtasından fərqlənir. Ölçüsünə görə ən böyük quş yumurtası hesab olunan dəvəquşu yumurtasının çəkisi 1.0 - 1.4 kq təşkil etməklə, enerji dəyəri 160 kkal/100 q-a bərabərdir. Zülal, yağ, eləcə də kalsium, kalium və fosfor miqdarına görə toyuq yumurtası ilə eyni olan dəvəquşu yumurtası tərkibindəki xolesterolun az olması ilə (10-15mq/100 q) digər növ quş yumurtalarından fərqlənir. Bu da öz növbəsində onun pəhriz qida növü kimi səciyyələndirilməsinə əsas verir.
İnsanların qida rasionunda üstünlük təşkil edən toyuq yumurtası biokimyəvi tərkibinə görə vitaminlər (A, B1, B2, B3, B4, B5, B9, B12, D, E, K, H ), proteinlər (yumurta ağında- ovalbumin, ovotransferrin, ovomukoid, ovoqlobulin, flavoprotein, avidin, yumurta sarısında- fosvitinlər), makro- və mikroelementlər (Ca, Mg, K, P, Fe, Se, Zn, Cr, Cl, Mn, Mo, Co, F, I, S, Cu və s.), antioksidantlar (lutein və zeaksantin), fermentlər və digər bioloji aktiv maddələr ilə zəngindir. Yumurtanın tərkibində proteinlər 13-17 %, lipidlər 11-12 %, minerallar 1-2 %, karbohidratlar isə 1 %-ə qədər təşkil edir. Proteinlər əsasən yumurta ağında toplanmaqla, tərkibində 20 məlum aminturşusunun demək olar ki, hamısına rast gəlinir. Əvəzolunmaz aminturşuları (histidin, izoleysin, leysin, lizin, metionin, fenilalanin, treonin, triptofan və valin) yumurtanın tərkibində daha çoxdur.
Yumurta sarısı embrionun inkişafı üçün əsas qida mənbəyi olmaqla, özündə daha çox lipid, vitamin, makro- və mikroelementlər ehtiva edir. Yumurta sarısında olan lesitin (fosfatidilxolin) qiymətli fosfolipidlərə aid olmaqla, orqanizmdə ürək-damar, sinir və həzm sistemi orqanlarının funksiyasına müsbət təsir göstərir.
Yumurta ağının tərkibində olan lizosim fermenti bakterisid xüsusiyyətlərə malikdir. Bu da yumurtanın mikroorqanizmlərin təsirindən qorunaraq xarab olmasının qarşısını alır. Qeyd edək ki, yumurtanın tərkibində olan ovomusinin (qlikoprotein) miqdarı 2-3 % təşkil edir. Bu da yumurta ağının gelşəkilli və tamlığının pozulmayan şəkildə olmasını təmin edir. Yumurtanın tərkibində olan lutein və zeaksantin təbii karotinoidlərə aid olub, yumurta sarısında toplanır ki, bu isə onun sarı çalarlı olmasını təmin edir.
Yumurtanın tərkibindəki lipidlər doymuş və doymamış ali yağ turşularından təşkil olunur. Doymuş yağ turşularına miristin, palmitin, stearin, araxin turşularını, doymamışlara isə olein, palmitolein, linol, linolen, araxidon turşularını şamil etmək olar ki, bu turşu kompleksi Omega-3, Omega-6 və Omega-9 şəklində təmsil olunur. Sterollardan yumurtanın tərkibində xolesterolun miqdarı 200-220 mq təşkil edir ki, bu da insanın gündəlik xolesterol ehtiyacının təxminən üçdə iki hissəsinə bərabərdir. Zəngin protein və yağ tərkibli olduğundan yumurtanın enerji dəyəri 100-140 kkal/100 q təşkil edir. Zülalların 100 ballıq qiymətləndirmə sistemində isə yumurta zülalı 97.3 balla qiymətləndirilir.
Beləliklə, yumurtanı faydalı qida növü kimi səciyyələndirən bioloji xüsusiyyətlər aşağıdakılardır:
• tərkibində sadə zülallar (albumin və qlobulinlər) çoxluq təşkil etdiyindən orqanizm tərəfindən asan mənimsənilir;
• D vitamini ehtiva edən qida növü kimi orqanizmin immun sisteminin möhkəmlənməsini, həmçinin sümük toxumasının formalaşmasını təmin edir;
• tərkibindəki antioksidantlar (lutein, zeaksantin, selen və s.) fəal bioloji xüsusiyyətə malik olmaqla, orqanizmi toksinlərdən təmizləyir və görməni yaxşılaşdırır;
• xolin və luteinlə zəngin olan yumurta qəbulu həm orqanizmdə sinir sisteminin fəaliyyətini, həm də yaddaş və mental funksiyaları tənzimləyir;
• yumurtanın tərkibindəki dəmir (ovotransferrin) orqanizm tərəfindən asan mənimsənildiyindən anemiyaların qarşısının alınmasında mühüm rol oynayır.
Zəngin biokimyəvi tərkibə və faydalı bioloji xüsusiyyətlərə malik olan yumurta baytarlıq-sanitariya və gigiyena qaydalarına riayət edilmədiyi halda insan sağlamlığı üçün təhlükə mənbəyi ola bilər. Belə ki, yumurta insanların Salmonella spp, Bacillus cereus, Campylobacter spp, Staphylococcus aureus və s. kimi patogen bakteriyalarla yoluxmasına səbəb ola bilər. Odur ki, patogenlərin məhv edilməsi və infeksiya ilə bağlı risklərin azaldılması məqsədilə yumurta istehlakı ilə bağlı sanitar-gigiyenik tələblərə ciddi əməl olunmalıdır. Belə ki, yumurtanın yuyulmadan və çiy halda istehlakına yol verilməməlidir. Yumurta istehsal yerində və istehlakçıya çatdırılana qədər bütün mərhələlərdə təmiz, quru, birbaşa günəş şüasının və yüksək temperatur dalğalarının təsir etmədiyi şəraitdə, müvafiq temperatur rejimində (5-12° C) saxlanılmalıdır. Ev şəraitində soyuducuda saxlanıldığı halda isə mal qonşuluğu prinsipi gözlənilməlidir. Qırılandan sonra əldə edilmiş maye yumurta isə dərhal istifadə edilmədiyi təqdirdə dondurulmalı və ya soyuducuda 4° C-dən yuxarı olmayan temperaturda saxlanılmalıdır.
Bəzi hallarda insanlarda yumurta proteinlərinə (xüsusilə ovomukoid zülalı) qarşı allergiya müşahidə olunur. Odur ki, allergiyaya həssas insanlar istər yumurta, istərsə də tərkibində yumurta olan qida məhsullarını istehlak edərkən diqqətli olmalıdırlar.

Sağlamlıq     Baxılıb: 1578   Tarix: 17 aprel 2021
f Paylaş

Oxşar xəbərlər

.

Ağrı və əzabları aradan qaldırdan yağ - Qızılgül yağı cinsi həvəsi artırır

Bu günə qədər mövcud olduğunu bildiyimiz qızılgül yağı qədim dövrlərdə sağlamlıqda və bir çox xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilən əsas yağdır. Osmanlı təbabətində "ağrı kəsici" olaraq xatırlanan qızılgü

.

Cinsi həyatı zəifləyən evlilər üçün - Tövsiyələr

Evlilikdən bir neçə il sonra cütlüklər cinsi münasibətdə problem yarandığının fərqinə varır. Bunun səbəblərini araşdırmadan bir-birini günahlandıranlar da olur, aşkar və ya gizli çıxış yolu, məsləhət axtaranlar da. "Medicina"

.

Kişiləri razı salan intim elementləri - Həm sağlamlıq, həm həzz

Çoxlarının düşündüyünün əksinə olaraq, kişilər hər saniyə seks xəyal etmir və cinsi əlaqə zamanı təkcə boşalmağı arzulamırlar. Həm də yataqdakı həzzi uzatmaq və müxtəlif cinsi fantaziyaları sınamaq istəyirlər. Dünyanın

.

Seksoloqdan kişilərə tövsiyə- Bu tumları yeyin

Kişi cinsi sağlamlığı üçün lazım olan hər şey adi balqabaq tumlarında birləşib. "Medicina" xəbər verir ki, rusiyalı seksoloq Şevçenko kişilər üçün bir çox vitamin və mineralların zəruri olduğunu bildirib və çıxı

.

Səhər günəşinin depressiyada olan qadınlara faydası

Habertürk saytının məlumatına görə, Ankara Universitesi Tibb Fakültəsi Psixi Sağlamlıq və Xəstəlikləri Fundamental Elm sahəsi üzrə tədris üzvü, prof. dr. Oğuz Erkan Berksun mövsümi keçid dövrlərində biloji saatın pozulmas

.

Xalq təbabətinin əvəzedilməzi Nanə

Bir çox in . san mədə xəstəliklərindən əziyyət çəkir. Xalq təbabətində mədə ağrıları zamanı ən yaxşı bitki kimi nanənin adı çəkilir. Mütəxəssislər iştaha və qaz problemi olanlara, mədə ağrısından əziyyət çəkənlərə yaban

.

Masaj müalicəvi faydaları

Masaj xidməti müalicəvi xüsusiyyəti tarix boyu tanınmışdır. Dünyada icra edilən masajların nəzərdən keçirilən zaman göstərir ki, bunların çoxu, təxminən 90%-i, sağlamlığın bərpası məqsədilə tibbi masaj xidməti kimi icra edilir

.

Seksoloq Ləman Telmanqızıdan qadınlar və kişilərə məsləhət - Cinsi istək bitibsə

"Cinsi arzunun itirilməsi həm kişilərdə, həm də qadınlarda cinsi istəyin azalması kimi müəyyən edilir. Fiziki və psixoloji yorğunluq, həyat keyfiyyətindəki dəyişikliklər də cinsi istəyin dəyişməsinə səbəb ola bilər"

.

Cinsi həyatınızı yüksəltmək üçün sirli hiylələr

Hər bir adam seks yaşamağı və bu zaman alınacaq ləzzəti sevir. Ona görə də, bu mövzular daima maraqla oxunur, tətbiq etmək üçün istifadə edilir. Həyəcanın dozasını yüksəltmək, zövq dünyasında uçmaq, hər hüceyrəsi ilə zövq

turlar.az

sonxeber.az qaşların formalari aksessuarlar qadin dunyasi kişi sonsuzluğu içkilər makaron reseptləri limon maskasi hakışda babasil zencefil qiz evi faydalı bilgilər