Kağız, tabaşir yeyirsinizsə, kerosin, neft iyini xoşlayırsınızsa... - Səhhət

Kağız, tabaşir yeyirsinizsə, kerosin, neft iyini xoşlayırsınızsa... - SəhhətElxan Nağıyev: "Qan azlığının xərçəngə səbəb olduğunu iddia etmək olmaz"
Milli.Az kaspi.az-a istinadən yazını təqdim edir.
Kağız, tabaşir yemək, kerosin, neft iyini xoşlamaq bu problemdən əziyyət çəkənlərin qəribə davranışları sırasındadır. Yaxud onların əl, ayaq barmaqları soyuq olur. Söhbət anemiyadan - qanazlığından gedir. 
"Səhhət" rubrikasında qonağımız olan B.Ə.Eyvazov adına Elmi Tədqiqat Hematologiya və Transfuziologiya İnstitutunun klinik-diaqnostika laboratoriyasının müdiri Elxan Nağıyevlə bu mövzu ilə bağlı söhbətləşdik.
O, müsahibədən öncə belə bir məlumatı bölüşdü: "İnsan orqanizmi çox mükəmməl qanyaratma sisteminə malikdir. Bir dəqiqə ərzində insan orqanizmində 300 milyona qədər qan hüceyrəsi əmələ gəlir. Həmin miqdarda da qan hüceyrəsi itir. Bunun çox mükəmməl özünütənzimləmə prinsipi var. Bütün qan hüceyrələri sümük iliyi mənşəlidir. Bu o deməkdir ki, bütün qan hüceyrələri sümük iliyində əmələ gəlir. İnsan anadan olduqdan sonra yeganə qanyaradıcı orqan qırmızı sümük iliyidir. 3-4 yaşına kimi qan bütün sümüklərdə, sonrakı dövrlərdə isə məsaməli və borulu sümüklərin epifizində əmələ gəlir.
Eritrositlərin yaşama müddəti 100-120 gündür. Amma trombositlərin (qanı laxtalandıran hüceyrələr) 8-10 gündür. Ağ qan hüceyrələrin yaşama müddəti 8-10 saatdır".
- Həkimlər yox, elə adi adamlar da birinin üzünə baxıb "qanın azdır" deyə diaqnoz qoya bilirlər. Maraqlıdır, üzə baxmaqla bunu nə dərəcədə müəyyənləşdirmək olur?
- Qan azlığı ilə bağlı xəstələr müayinə olunan zaman ilk olaraq, habbitus dediyimiz bir baxış olur. Bu zaman pasientlərin vizual görüntüləri analiz edilir. Elə qanazlığı var ki, xəstənin dırnağının rəngi normal olmur, ağ rəngə çalır. Yaxud gözün selikli qişasının, dodağın rəngi avazıyır. Bunlar qan azlığından xəbər verən ilkin əlamətlərdir. Eyni zamanda saçın, dırnaqların qırılması, təngnəfəslik, ürəkbulanma, bunların hamısı qanazlığından xəbər verən kilinik əlamətlər sayıla bilir. Sırf üzə gəldikdə, dəri və selikli qişaların rəngi önəm kəsb edir. Amma kiminsə dəri rəngi çox ağdırsa, buna əsasən qanazlığı diaqnozu qoymaq da düz deyil. Mütəxəssis üzə baxanda, təbii ki, onda müəyyən fikir formalaşmış olur.
- Bəs əlləri, ayaqları soyuq olanlar necə?
- Qan azlığının klinik əlamətlərindən biri də bunlardır. Qan azlığının əksər növlərində qan təchizatının pozulması nəticəsində qan hüceyrələrinin oksigeni daşıma prosesi zəifləyir. Oksigeni daşımayan toxumalarda - əsasən də periferik orqanlarda soyuqluq hissi əmələ gəlir. Əl və ayaq barmaqlarının ucları da periferik orqanlardır.
- Başqa hansı əlamətləri var?
- Həmin adamlar bəzən kağız, tabaşir yeyir, kerosin, neft iyi onlara çox xoş gəlir.
- Anemiyanın hansı növləri var və bizdə ən çox hansına rast gəlinir?
- Qan azlığının tibdə təsnifatı iki cür aparılır. Birincisi, qanitirmə ilə bağlıdır. Bura kəskin və xroniki qanaxmalardan sonra yaranan qan azlığı aiddir. İkincisi isə, eritropoyezin pozulması (qan əmələ gəlməsinin pozulması) nəticəsində əmələ gələn qan azlığıdır. İkinci qrupun özü də bir neçə yerə bölünür. Dəmir çatışmazlığı olan anemiya var. Dünyanın dörddə biri bundan əziyyət çəkir. Xroniki xəstəliklərin anemiyası var. Talassemiya daşıyıcıları ilə bağlı olan anemiyalar var, onlar hemolitik anemiyalardır. Ümumiyyətlə, anemiyalar ikincili problem kimi, hansısa xəstəliyin səbəbi olaraq ortaya çıxır.
- Burda yaşa və cinsə görə norma necə dəyişir?
- Anemiya qanın vahid həcmində eritrositlərin və hemoqlobinin konsentrasiyasının azalması nəticəsində yaranan prosesdir. Yəni eritrositlər və hemoqlobin qanın vahid həcmində azaldıqda, buna qan azlığı deyirik. Müəyyən yaş qruplarına və cinsə görə qanda bu eritrositlər və hemoqlobinin miqdarı fərqli olur. İnsan anadan olduqdan sonra 3 aylıqdan 5 yaşına kimi orqanizmdə hemoqlobinin miqdarı normalda 110 qram litr olmalıdır. 5-12 yaşa kimi 115 qram litr, 12-15 yaş arası 120 qram litr normaldır. 15 yaşından yuxarı isə bizim regionda - qadınlar üçün 120-140 qram litr, kişilər üçün 130-160 qram litr normal sayılır.
- Bu normada rəqəm dəyişikliyi necə gedəndə, qan azlığı hesab olunur?
- Qan azlığı da təsnifatlaşdırılıb. 90 qram litr yüngül qan azlığı hesab olunur. 70-90 arası orta dərəcə, 70-dən aşağı isə ağır dərəcəlidir. Ümumilikdə isə hemoqlobinin 10 qram litr aşağı olması həm kişilərdə, həm də qadınlarda qanazlığı sayıla bilər.
- Ən çox rast gəlinən dəmir çatışmazlığı olduğunu dediniz. Bunun səbəbi nə ilə bağlıdır?
- Onun da kökündə düzgün qidalanmamaq durur. Sağlam olmayan dietalar da buna gətirib çıxaran səbəblərdəndir. Məsələn, qırmızı ətin tərkibində dəmir var. Bəzən insanlar dieta saxlayanda qırmızı ətdən istifadə etmirlər. Amma bu, əvəzi olmayan amin turşularıdır. Dəmiri, əsasən ətin tərkibindən alırıq. Qarabaşaq yarmasının, müxtəlif meyvələrin də  tərkibində dəmir var. Eyni zamanda mövsümündə təzə meyvə-tərəvəzlərlə qidalanmaq lazımdır. 
- Qan azlığı problemi yaşamamaq üçün ümumilikdə, gündəlik qidalanmada nələrə riayət etməliyik?                                
- Ümumiyyətlə, düzgün qidalanmaq sağlamlığın rəhnidir. Bu sualı daha geniş yayılmış dəmir çatışmazlığı, B12 - Fol turşusu çatışmazlığı anemiyalara aid etsək, bu növ qanazlığının yaranmamağı üçün qida rasionumuzda qırmızı ət, bizim öz coğrafi məkanımızda yetişən təzə meyvə və tərəvəzlərin əksəriyyəti çox vacib qidalardandır.
- Anemiya ümumilikdə necə bir problemdir?
- Anemiya, ümumilikdə, xoşxassəli xəstəlikdir. Kökünə bağlı məsələdir. 
- Qan azlığının xoşxassəli olduğunu dediniz. Yəni orqanizm həmişə bunun öhdəsindən gələ bilir?
- Qan azlığının kompensasiya, subkompensasiya və dekompensasiya kimi növləri var. Birincidə orqanizm özü öhdəsindən gəlir. İkinci orta dərəcədir. Sonuncuda isə orqanizm bacara bilmir. Ürəkgetmə, baş gicəllənmə, yıxılma halları meydana çıxa bilir.
- Burda müalicənin nəticəsi uzunmüddətli dövrdə həll olunur, yoxsa qısa müddətdə də nəticə əldə etmək mümkündür?
- Baxır hansı növdür. Dəmir çatışmazlıqlı anemiyadırsa, burda müalicə ilə bir aya müəyyən nəticə əldə etmək mümkün olur. O qədər də çox müddətə ehtiyac qalmır. Dediyim odur ki, burda önəmli olan qan azlığının səbəbidir.
- Qan azlığı olanlar qan verə bilərlər?
- Qan verməmişdən əvvəl hər bir donor həkim müayinəsindən keçir. Təzyiqi, şəkəri və qanda hemoqlobinin miqdarı ölçülür. 18-65 yaş arası sağlam adam qan verə bilər. Amma qanda hemoqlobinin miqdarına da baxılır. Əgər hemoqlobinin miqdarı müəyyən qədər aşağıdırsa, o adamlardan, demək olar ki, qan götürülmür. Məsələn, qadınlarda 120-140 arası normaldır. Əgər 105-110 qram litrdirsə, qan azlığı sayılır və ondan qan götürülmür. Kişilər üçün də elə. Kişilərdə aşağı hədd 130-dur. 120-dən aşağı göstəricidirsə, onlar qan verə bilməzlər.
- Uşağın gözü ağrıyır, həkimə aparırlar, gözündə problem olmur. Sonra məlum olur ki, gözə ağrını verən qan azlığıdır. Qan azlığından dolayı orqanlarda bu tipli ağrılar olurmu?
- Təbii ki. Qanın funksiyası toxumalara oksigenli və qidalı maddə daşımaqdır. Əgər qanın bir mikrolitrində eritrosit və hemoqlobinin miqdarı normal deyilsə, o, nə kifayət qədər oksigen daşıya biləcək, nə də qidalı maddələr. Qan azlığı yarananda bəzi orqanlarda toxumaların qanla təchizi pozulur, bu zaman isə toxumalarda dəyişiklik baş verir. Ağrı da toxumanın "fəryadıdır". 
- Belə fikirlər səsləndirilir ki, qan azlığı xərçəngə gətirib çıxaran faktorlardandır. Bu fikir doğrudurmu?
- Şiş xəstəliklərinin etiologiyasında, patogenizində toxumaların qan təchizatının pozulması var. Ümumiyyətlə, bütün xəstəliklərdə bunu deyə bilərik. Amma birbaşa qan azlığının xərçəngə səbəb olduğunu demək olmaz. Çünki qan azlığının növləri çoxdur. Qan azlığının xərçəngə səbəb olduğunu iddia etmək doğru olmazdı.
- "Şokolad qan gətirir" deyirlər. Şokoladın burda rolu nə dərəcədədir?
- Şokolad qan artırmır.
- Bəs niyə qan itirən, qan verən adama şokolad verirlər?
- (Gülür) Ümumiyyətlə, belədir ki, qan itirən, qan verən adama şirniyyat verirlər. Çünki beyin toxumalarının qidalanmasında şəkərin böyük əhəmiyyəti var. Həmin müddətdə özündən gedən, qan itirən adama şirniyyat verilir ki, beyin toxumalarının qanla təchizatı yaxşılaşın. Orda qan artırmaqdan söhbət getmir.
Milli.Az /news.milli.az

Xəbərlər     Baxılıb: 1242   Tarix: 02 dekabr 2019
f Paylaş


xidmetler

Oxşar xəbərlər

.

Yay aylarında xəstəliklərin əsas səbəbləri nədir?

Yay mövsümündə havaların isinməsi ilə bir sıra xəstəliklərin yayılmasında artım müşahidə olunur. Bəs xəstəliklərin əsas səbəbləri nədir? . xəbər verir ki, həkimlərin fikrincə, bu dövrdə baş verən xəstəliklərin əsas səbəblər

.

Ən güclü təbii antibiotik: Udi hindi bitkisinin faydaları

Pandemiyada insanların immuniteti gücləndirən təbii məhsullara marağı da artdı. Bu qidalardan ən önəmlisi isə udi hindi bitkisidir. Udi hindinin faydaları saymaqla bitmir. Bəs udi hindi bitkisi nədir?. xəbər verir ki, ə

.

Kişilər və qadınlar üçün kritik yaş dövrü nə vaxt başlayır?

Sağlamlığa erkən yaşlardan diqqət göstərmək xroniki xəstəliklərin qarşısını almaq və aktiv qalmaq üçün vacibdir. Kişilər və qadınlar üçün kritik yaş dövrq nə vaxt başlayır?. xəbər verir ki, Texas Sağlamlıq Mərkəzi və Helsink

.

Bu əlamətləri nəzərə almadı, 15 ay sonra bağırsaq xərçəngindən öldü

İngiltərədə yaşayan 44 yaşlı Laura Dawson bağırsaq xərçəngi diaqnozu qoyulduqdan 15 ay sonra vəfat edib. xəbər verir ki, iki uşaq anası olan qadın yaşadığı şişkinlik və yorğunluğu menopozla əlaqələndirərək həkimə getməyib

.

5 dəqiqəyə xoşbəxt olmağın yolu

İnsanlar adətən xoşbəxtliyi pulda, karyera uğurlarında və ya tanınmaqda axtarırlar. Lakin araşdırmalar göstərir ki, əsl xoşbəxtlik daha sadə və gündəlik sosial münasibətlərdə gizlənir. Bir insanla səmimi sarılmaq, ya da sadəc

.

Naxçıvanda min bir dərdə dərman olan suyun sirri nədir?

Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində 200-dən çox mineral bulaq mövcuddur. Onların əksəriyyəti müalicəvi xüsusiyyətləri ilə tanınır. Culfa şəhərindən 8-9 kilometr aralıda yerləşən Darıdağ arsenli mineral suyu da həmin bulaqlarda

.

Hamamda edilən bu səhv ölümə aparır

Yay aylarında edilən bu xəta ölümə səbəb ola bilər. xəbər verir ki, havanın isti keçdiyi günlərdə çoxları sərinlənmək üçün buz kimi su ilə duş qəbul edir, lakin mütəxəssislər bu üsulun düşündüyümüz qədər təhlükəsiz olmadığın

.

Hər gün yeyirik, ancaq ömrü 10 il qısaldır

Gündəlik yeməklərimizdə çox vaxt fərqinə varmadan istifadə etdiyimiz duz, əslində bədənimiz üçün gizli və ciddi bir təhlükə ola bilər. xəbər verir ki, duz dad qatmaq üçün çox istifadə edilir, amma onun çox miqdarda qəbul

.

Cəfəri bu xəstəliklərin dərmanıdır

Cəfəri antioksidantdır. O, orqanizmdə sərbəst radikalları məhv edən və karbohidrat mübadiləsini yaxşılaşdıran luteolinlə zəngindir. Luteolinin başqa bir faydası onun iltihab əleyhinə təsiridir. Gündə kiçik bir hissə cəfər

turlar.az

sonxeber.az=https://sonxeber.az=sonxeber.az gözəllik məhsulları qaşların formalari yaz geyimleri 2025 düşüncə dərsi dirnaq maskasi vetene aid bayatılar balqabaq tumu qizlar maska oxatan efsane xerçeng