Sosial fobiya. Mən insanlardan qorxuram

Sosial fobiya. Mən insanlardan qorxuramSosial fobiya cəmiyyət arasında danışarkən, oturarkən, hər hansı işlə məşğul olarkən, sosial fəaliyyət zamanı ortaya çıxan, nevrotik xəstəliklər qrupuna aid olunan psixoloji problemdir.
Qeyd olunan narahatlıqlar yalnız sosial mühitdə yaşanır. Məsələn: evdə tək olanda rahat şəkildə telefonda danışan biri, cəmiyyət arasında telefonda danışa bilmir və təşviş keçirir. Bu hallar artdıqca mühitdən uzaqlaşır və tamamilə özünə qapanır.
Sosial fobiyalı insanlar bu hissləri keçirməmək üçün müxtəlif müdafiə mexanizmlərindən istifadə edir: mühitdən uzaqlaşma, sosial ünsiyyət defisiti, göz kontaktından qaçma, xəyal qurma, alkoqol asılılıq və insanlara qarşı laqeydlik.
Simptomları (əlamətləri):
Sosial fobiyanın əlamətləri fiziki, koqnitiv (zehni) və bihevioral (davranış) olmaqla üç kateqoriyaya bölünür:
1. Fizioloji simptomlar
- Üzün qızarması
- Tərləmə
- Ağızda quruluq
- Ürək döyüntüsünün artması
- Təngnəfəslik
- Titrəmə
2. Zehni (koqnitiv) simptomlar
- Çirkinəm, bəyənilmirəm kimi düşüncələr
- Sevilmədiyini və gücsüz olduğunu ifadə edən düşüncələr
- "Mükəmməl olmalıyam, səhvlərim olmamalıdı"
- "Narahatlığımı bildirməməliyəm"
- "Rahat olmalıyam"
- "Hamı məni bəyənməlidir"
3. Bihevioral (davranış) simptomlar
- Qorxduğu yerə getməmək və ya həmin yeri tərk etmək
- Göz kontaktı qurmamaq
- Mənasız düşüncələr
- Xəyal qurmaq
- Mövzunu dəyişdirmək
- Alkoqol istifadəsi
Sosial fobiyalı insanlar yaşadıqları narahatlıqlara görə bir çox işlərlə məşğul ola bilmirlər və zaman keçdikcə insanlarla ünsiyyətdə çox ciddi çətinliklər yaşayırlar.
Səbəbləri:
Problemin yaranmasında psixososial faktorların təsiri olduqca yüksəkdir. Bu kateqoriyaya həmin insanın ailəsi, ətrafı və dostları aid olunur. Ailə sosial fobik insanın təhsilində ən əhəmiyyətli rol oynayan ünsürdür.
Şəxsiyyət əksər hallarda 0-6 yaş arasındə ailədən aldığı tərbiyə üsuluna görə formalaşır, fərdin sosial proseslər qarşısındakı davranışı ailədən əldə etdiyi təcrübələrə əsasən dəyişir. Tədqiqatlarda qatı, nəzarətçi, mükəmməliyyətçi, tabulara həssas yanaşan, sosial münasibət sevməyən və özünüqiymətləndirmə ilə bağlı hədsiz avtoritarlıq göstərən ailələrdə böyüyən uşaqlarda sosial fobiya riskinin daha yüksək olduğu göstərilir. Belə ailələrdə böyüyən uşaqlarla əsasən ailə üzvləri ilə ünsiyyət yaradılmır və ya uşaq özünü ifadə etmək istədikdə sərt reaksiya ilə qarşılaşır. Həmçinin bu tip ailələrdə cəmiyyətin onlar haqqında fikirləri, nə düşündükləri böyük əhəmiyyət kəsb edir. Ailə üzvləri üzərində sosial təzyiq yüksəkdir.
Sosial fobiyası olan insanların düşüncə strukturlarına nəzər yetirdikdə bəzi xüsusiyyətlər ortaya çıxır:
- Özləri ilə bağlı dəyərsiz cümlələr qururlar
- Hər şeyin mükəmməl olmasını istəyirlər; mükəmməllik başqaları tərəfindən sevilmək üçün lazım olan haldır
- Gördükləri işlərlə bağlı danışarkən daha çox neqativ hissələrə köklənirlər
- İnsanlar münasibətlə ilə bağlı xatirələri əksər hallarda mənfi istiqamətdədir
- Sosial mühitdə olan insanların onlar haqqında mənfi düşüncəyə sahib olduqları fikrindədirlər
- İnsanlar arasında alçaldılmaqdan, yumor obyekti olmaqdan qorxurlar.
- Başqaları onları incitməsin deyə hər şeyi nəzarətdə saxlamağı düşünürlər, lakin daxili həyəcanlarına nəzarət etmədikləri üçün özgüvənləri yoxdur
Terapiyası:
Adətən bu tip insanlar psixoloqa müraciət etməkdə müəyyən çətinliklər, tərəddüdlər yaşasalar da tez bir zamanda müsbət nəticə əldə edə bilirlər. Əsasən koqnitiv-bihevioral terapiyadan istifadə olunur. Psixoloq duyğu və düşüncə üzərində fokuslanır. Çox ağır formalarında farmakoterapiya tətbiq oluna bilər.
Elnur Rüstəmov -  Psixologiya və Konsultasiya Mərkəzinin rəhbəri, psixoloq
Nərmin Quliyeva - Xəzər Universitetinin Psixologiya fakültəsinin tələbəsi
Milli.Az /news.milli.az

Xəbərlər     Baxılıb: 895   Tarix: 21 noyabr 2021
f Paylaş

Oxşar xəbərlər

.

Baş dərisini "deşmək" saç çıxardır?

Son dövrlərdə geniş yayılmış dəri baxım vasitələrindən biri olan dermarollerin effektivliyi barədə dermatoloqlar fikirlərini bölüşüb. Onların sözlərinə görə bu alət düzgün istifadə olunduqda dəriyə müsbət təsir göstərə bilər

.

Qocalmanı gecikdirir, yuxunu da yaxşılaşdırır

Yayın ən çox istehlak edilən meyvələrindən biri də gilasdır. qafqazinfo-ya istinadən xəbər verir ki,  gilas yüksək miqdarda C vitamini, A vitamini, B1 vitamini, B3 vitamini və B6 vitamini ehtiva edir. Bu meyvə həmçinin fosfor

.

Kondisioner sərinlik yoxsa təhlükə mənbəyi? – Həkimdən vacib xəbərdarlıq

Yayın istisində kondisionerlər sərinlik bəxş etsə də, onların düzgün istifadə olunmaması sağlamlıq üçün risklər yarada bilər. xəbər verir ki,  bu barədə rusiyalı həkim Olqa Ulankina açıqlama bildirib. Həkim qeyd edib ki

.

İsti havalarda "eşq yaşamaq" infarkt edə bilər

Yüksək temperaturda cinsi münasibət ürək-damar sisteminə ciddi risklər yaradır. -ya istinadla bildirir ki, bu barədə seksoloq Larisa Nikitina "Life" nəşrinə danışarkən xəbərdarlıq edib. Onun sözlərinə görə ist

.

Dərisinin yarısını kəsib götürdülər - Xərçəngə görə

Moskvada Blokhin Milli Onkologiya Mərkəzində həkimlər 12 saat davam edən əməliyyatla kişinin bədəninin yarısını dəri xərçəngi səbəbindən çıxarıb. xəbər verir ki, xəstə 25 ildir əlil arabasında idi. 2024-cü ildə ona bel nahiyəsin

.

Göbələk xərçəngin dərmanı imiş

Bəli, son illərdə aparılan bəzi elmi tədqiqatlar göbələklərin bəzi növlərinin xərçənglə mübarizədə faydalı ola biləcəyini göstərir. Lakin bu məlumat hələlik tamamlayıcı və dəstəkləyici səviyyədədir, müalicə əvəzi deyil. Göbələ

.

70 qəpiyə satılan "ölüm içkiləri"

Tibb elmləri doktoru Elvira Xaçirova enerji içkilərinin sağlamlığa mənfi təsirləri barədə xəbərdarlıq edib. xəbər verir ki, onun sözlərinə görə bu cür içkilər tərkibində yüksək dozada kofein, şəkər və sintetik maddələr ehtiv

.

Bağça yaşlı uşaqlar neçə dil bilməlidir?

Bağça dönəmindən başlayaraq, ali təhsilə qədər hər kəs rus, ingilis və türk dillərində təhsil ala bilər. Əksər valideynlər isə uşaqlarını kiçik yaşlarından xarici dildə olan qruplara, xüsusi bağçalara qoyulmasına can ata

.

Canınızı sevirsinizsə bu 3 qidadan uzaq durun

Nevroloq Baibing Çen beyin sağlamlığı üçün uzaq durulmalı olan 3 təhlükəli qidanı açıqlayıb. nypost-a istinadla xəbər verir ki, Çen ilk növbədə böyük tropik balıqlardan - barakuda, qrupper və amberjack kimi növlərdən uza

turlar.az

sonxeber.az=https://sonxeber.az=sonxeber.az geyim seçimi geyim necə seçməli gözəllik məhsulları atalar sozleri ve meseller hind geyimləri zoğal mürəbbəsi hazırlanması balaca qablarda keks novruz bayramına aid bakışta ekizler kahfe kali qurd ve quzu intim