Atmosferin alt qatlarında ozon kəskin artıb

Atmosferin alt qatlarında ozon kəskin artıbEkoloqlar müəyyən ediblər ki, Hindistan, Malayziya və İndoneziyanın ən böyük şəhərlərində, eləcə də planetin digər regionlarının meqapolislərində atmosferin alt qatlarında ozonun konsentrasiyası son 20 ildə iki dəfə artıb. Ona görə də həmin yerlərdə havanın keyfiyyəti pisləşib. Bu barədə məlumat "Science Advances jurnalında yer alıb.
Milli.Az AZƏRTAC-a istinadən bildirir ki, tədqiqatın müəlliflərindən biri, Boulderdə Kolorado Universitetindən (ABŞ) ekoloq Odri Qodel deyib: "1994-cü ildən başlayaraq IAGOS proqramı çərçivəsində hər təyyarədə alətlər troposferin aşağı qatlarında ozonun səviyyəsini ölçür. Biz bu məlumatlardan planetin 11 regionunda ozonun konsentrasiyasını izləmək üçün istifadə etdik".
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının qiymətləndirməsinə görə, hər il atmosferin müxtəlif zərərli maddələr və kanserogenlərlə çirklənməsi nəticəsində təqribən 7 milyon insan ölür. Tədqiqatçıların çoxunun fikrincə, ölüm sayının real miqdarı daha çox ola bilər. Lakin alimlər havada hansı növ çirkləndiricilərin insanların və ev heyvanlarının sağlamlığı üçün daha çox təhlükəli olması barədə ümumi fikrə gəlməyiblər. Bu çirkləndiricilər sırasına molekulu üç oksigen atomundan ibarət ozon da daxildir. Ozon Yer atmosferinin aşağı qatlarına düşəndə onu ultrabənövşəyi şüalardan qorumaqdan əl çəkir və güclü istixana qazına çevrilir.
Odri Qodel və onun həmkarları bu qazın konsentrasiyasının son on ildə necə dəyişməsi haqqında ilk məlumatı əldə ediblər. Bunun üçün onlar IAGOS proqramı çərçivəsində avialaynerlərdə quraşdırılmış alətlərdən 30 mindən çox ölçmə məlumatını təhlil ediblər. Məlum olub ki, son 20 ildə Yerin atmosfer təbəqəsinin alt qatlarında ozonun konsentrasiyası bütövlükdə, habelə bir çox iri şəhərlərdə sürətlə artıb. Hər on ildə orta hesabla 5 faiz, Malayziyanın, Hindistanın, İndoneziyanın, Çinin şimal hissəsinin ən böyük şəhərlərində, habelə ABŞ və Kanadanın qərb sahillərində 30-70 faiz yüksəlib.
Bu artımın əsas mənbəyi Yerin tropik əraziləri olub. Həmin yerlərdə son illər azot-oksid tullantılarının həcmi kəskin çoxalıb ki, bu səbəbdən də troposferdə ozon molekulları yaranır. Alimlərin fikrincə, bu qazın təxminən bütün böyük mənbələri Cənubi və Cənub-Şərqi Asiya ərazilərində cəmlənib.
Tədqiqatçılar bu nəzəriyyəni yaxın vaxtlarda NASA-nın və EKA-nın iqlim peyklərinin azot-oksidləri və digər qazların konsentrasiyası haqqında məlumatları əsasında yoxlamağı planlaşdırırlar. Onlar ümid edirlər ki, aparılan təhlillər tullantıların mənbələrini lokallaşdırmağa və yaxın on ildə böyük şəhərlərin troposferində ozonun hansı sürətlə çoxalmasını müəyyənləşdirməyə kömək edəcək.
Milli.Az /news.milli.az

Maraqlı     Baxılıb: 2314   Tarix: 22 avqust 2020
f Paylaş

Oxşar xəbərlər

.

Məktəbəhazırlıq qruplarına qəbul üçün qeydiyyat başlanır

Bu gün saat 11:00-da 2023-2024-cü tədris ili üzrə məktəbəhazırlıq qruplarına qəbul üçün qeydiyyat başlanır. Elm və Təhsil Nazirliyindən  -a bildirilib ki, proses elektron sistemi üzərindən həyata keçiriləcək. Azərbaycan bölməs

.

Alimlər nəhayət, 100 illik elmi sirri həll etdilər

Alimlər ilk dəfə nadir metal palladiumdan istifadə edərək atom səviyyəsində suyun yaradılmasının unikal prosesinin şahidi olublar. İlk dəfə olaraq hidrogen və oksigen atomlarının nanoölçülü kiçik su qabarcıqları əmələ gətirmə

.

Prezident təqaüdünə layiq görülən tələbələr - ADLAR

Prezident İlham Əliyevin "2023-2024-cü tədris ilində Azərbaycan Respublikasının ali məktəblərinə daxil olmuş tələbələrə Prezident təqaüdünün verilməsi haqqında" Sərəncamına əsasən, bu təqaüdə layiq görülən 102 nəfə

.

Elm adamları siçanlara maşın sürməyi öyrədəcək - FOTO

Elm adamları siçanlara maşın sürməyi öyrədəcək. xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, Riçmond Universitetinin nevroloqu Kelli Lambert "The Conversation" jurnalına yazdığı essedə siçovullara maşın sürməyi öyrətdiy

.

Bu institutlar birləşdiriləcək - 2 yeni elmi müəssisə yaradılacaq

Ölkə başçısının "Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyindəki elmi müəssisələrin fəaliyyətinin optimallaşdırılması və səmərəliliyinin artırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında" müvafiq sərəncamın

.

ADA Universiteti üçillik ali təhsil modelinin tətbiqi üzərində işləyir - Rektor

ADA Universiteti fəaliyyətdə olduğu 17 il ərzində keyfiyyətli müəllimlərin axtarışını və yetişdirilməsini qarşısına prioritet məqsəd kimi qoyub.  Trend-ə istinadən xəbər verir ki, bunu ADA Universitetinin rektoru, səfir Hafi

.

Kolleclərə qəbul olunanların qeydiyyatına başlanılır

Bu gün saat 11:00-dan ümumi orta təhsil bazasından orta ixtisas təhsili müəssisələrinə əlavə yerləşdirmə üzrə qəbul olunanlar üçün qeydiyyat prosesinə start veriləcək. Bu barədə  -a Elm və Təhsil Nazirliyindən bildirilib

.

"Böyük Qayıdış kimi tarixi prosesi gənclərə çatdırmaq müəllimlərin əsas vəzifəsidir - Hafiz Paşayev

Təhsilin keyfiyyət göstəricisi şagird və tələbədirsə, bu təhsilin təminatçısı müəllimdir. Müəllim adını qorumaq, yüksəltmək hər birimizin vəzifəsidir.  Trend-ə istinadən xəbər verir ki, bunu ADA Universitetinin rektoru, səfi

.

Bakının ən yaxşı məktəbləri - Siyahı AÇIQLANDI

2024-cü ildə Bakı şəhərindəki ümumtəhsil məktəblərini bitirərək attestat qiymətləri "əla" olan abituriyentlərindən 3.95%-i 200 baldan aşağı nəticə göstərib. xəbər verir ki, bu barədə -a Dövlət İmtahan Mərkəzində

turlar.az

sonxeber.az=https://sonxeber.az=sonxeber.az gözəllik məhsulları qis geyimləri 2025 kosmetik vasiteler kökəlmə sirləri psixoliji məsləhətlər evim interyer qarabasaq pehrizi qurd ve quzu həsən bəy zərdabi novruza aid hakisda ana haqqinda bayati narin faydasi