Psixi və davranış pozuntularının kökündə nə dayanır? - Əcdadlarımızdan bizə ötürülən səbəblər

Psixi və davranış pozuntularının kökündə nə dayanır? - Əcdadlarımızdan bizə ötürülən səbəblərMilli.Az medicina.az-a istinadən psixoloq İradə Hüseynovanın yazısını təqdim edir.
"İnsan və onun psixikasında baş verən dəyişikliklər XXI əsrin bəşəri problemidir desək yanılmarıq. Çünki müşahidə qabiliyyətini bir qədər gücləndirərək bütün dünyada baş verənlərə diqqətimizi yönəltsək, bu fikrin yanlış olmadığını daha dərin dərk etmiş olarıq.
Dünyada baş verən hadisələr: müharibələr, törədilən ağır terror hadisələri, deviant davranışın geniş miqyasda yayılaraq "yeni" formalarının inkişafı bu fikrin doğru olduğunu sübut edən faktorlardır. Yeni texnologiyanın sahələri çox güclü formada durmadan inkişaf etdikcə insan amili və onun psixikasında baş verən dəyişikliklər diqqətdən kənarda qalır. Bu səbəbdən də müasir dövrdə elm, təhsil, mədəniyyət, iqtisadiyyat, texnologiya və digər sahələrdə baş verən dəyişmələr, mənəvi əxlaqi dəyərlərinin enməsi insan amilinə yeni yanaşmalar tələb edir.
Qeyd olunduğu kimi insanların psixikasına mənfi təsir edərək, onları psixi pozuntulara həssas edən bioloji, sosial və psixoloji səbəblər vardır. Müşahidələr və aparılan sorğular nəticəsində məlum olur ki, insanların psixi sağlamlığı daha çox sosial, psixoloji və bioloji amillərdən asılıdır. Hər bir şəxsin irsindən, filogenezdə inkişafından, xarakter aksentuasiyasından, psixi xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, hər hansı bir qüsurların mövcudluğu danılmazdır. Bu qüsurlar şəxsin ünsiyyət və fəaliyyətində özünü aşkar biruzə verməyə də bilər. Yəni şəxs cəmiyyət üçün çox da təhlükəli olmaya bilər. Lakin mövcud problemlər davamlı sosial, iqtisadi təzyiq, yoxsulluq, o cümlədən əsas təlim, təhsil, tərbiyə səviyyəsinin çox aşağı olması psixikadakı mövcud qüsurların inkişafını aktivləşdirir.
Bundan başqa sürətli sosial dəyişikliklər, insanlarda empatiya qıtlığı, fərdiyyəçilik, işdə stress vəziyyəti, qeyri sağlam həyat tərzi, sosial təcrid, gender ayrıseçkiliyi, zorakılıq təhlükəsi, insan hüquqlarının pozulması, fziki xəstəliklər, təbii fəlakətlər və digər amillər psixi sağlamlığın pozulmasını yaradan faktorlardır. Dünyada baş verən müharibələr, təbii fəlakətlər, kəskin xarakterli terror hadisələri də insanların psxikasında mənfi təsirlər yaradır.
Bütün bunlar psixikadan yan keçmir. İnsanın sosial mühitində qarşılaşdığı ağır hadisələr onun psixikasına ciddi təsir edərək xroniki stress halı yaradır ki, bu da bir sıra problemlərin yaranmasına səbəb olur. Bu problemlərdən psixosomatik xəstəlikləri, kəskin xarakterli ağır cərrahi əməliyyatları, vaxtından tez ölüm hallarını və bir sıra müxtəlif xarakterli psixi və davranış pozuntularını göstərmək olar.
Psixosomatik xəstəliklərin, psixi və davranış pozuntularının yaranmasında mənfi emosiyalar əsas rol oynayan amillərdən biridir. Mənfi emosiyalar psixikaya birbaşa təsir edərək emosional sferada pozuntuların yaranmasına səbəb olur. Emosional sferanın pozulması şəxsin psixosomatik xəstəliklərə məruz qalmasından başlayaraq müxtəlif xarakterli psixi və davranış pozuntularını yaradır ki, bu da həyat ahənginin pozulmasına, ümumbəşəri problemlərinin yaranmasına səbəb olur.
Psixi pozuntular normal davranışın pozulması ilə özünü biruzə verir. Psixi pozuntular zamanı şəxsi dəyərlər parçalanır, real varlıqla şəxsiyyət arasındakı normal münasibətlər pozulur. Şəxs özünə şüuri formada nəzarəti itirərək, şüursuz halda normadan kənar davranışlara yol verir. Şüursuzluqla bağlı klassik psixoloqlar tərəfindən kəşf edilən psixoloji cərəyanlarda insanda mövcud olan instinktiv və ali hisslər barədə yetərincə fikirlər söylənmişdir.
Antik dövrdən başlayaraq bu günə qədər insan amili üzərində kəşf olunmuş fəlsəfi və psixoloji cərəyanlar üzərində araşdırmalar apararkən belə qənaətə gəlmək olur ki, insanlarda təcəvüzkar, dağıdıcı,məhv edici, həzz kimi instinktiv meyllər və humanist, qurucu, yaradıcı, empatiya kimi ali hisslər mövcuddur.
Belə ki, Karl Yunq şüursuzluq mövzusunu araşdırarkən, arxlotipləri geniş formada tədqiq edərək, onların şəxsiyyətin inkişafında ayrı-ayrılıqda hansı rolu oynadığını göstərmışdir. Yunqa görə arxeotiplərdən biri olan, kollektiv şüursuzluq insan keçmişinin gizli yaddaş izləridir: irqi, milli, tarixi və eləcə də insanlıqdan qabaq olan heyvani güzəran keçirməsidir.İnsan keçmişinin gizli yaddaş işləri arasında, onun heyvani güzəran keçirməsinin izlərinin yaddaşlarda dərin iz buraxması,bu hisslərin neçə minilliklərdə unudulmayaraq, dəyişməyərək, müəyyən fərqlərlə nəsildən-nəsilə ötürülməsi aşkar formada özünü biruzə verir.
Fərq dedikdə, insanın təkamül prossesində inkişafı və onun şüura malik olması baxımından, psixi və davranış formalarının fərqli olması nəzərdə tutulur. Yuqun arxeotiplərdə göstərdiyi "maska", "persona" şüuri olaraq ona əcdadlardan ötürülmüş heyvani xüsusiyyətləri gizlədərək, özündə ali hissləri, şəxsiyyətin qiymətləndirilməsində cəmiyyətin qəbul etdiyi ali dəyərləri formalaşdırmağa cəhd göstərir. Lakin onun mənfi insan kimi qiymətləndirilmədən,dəyərlərinin enməsindən, şəxsiyyətinin parçalanaraq anormal insan kimi qəbul olunmasından qorxaraq gizlətdiyi təcavüzkar hissləri qarşılaşdığı ağır həyat tərzi, yaşadığı xroniki stress zamanı aşkar formada özünü biruzə verir.
Son dövürdə ölkəmizdə və dünyada baş veren hadisələr insanın pisixikasına neqativ təsir edərək, onun "qorxu" altında gizlətdiyi instinktiv tərəflərini bütünlüklə aşkarladı. Bununla da bir daha sübut olundu ki, insan nə qədər inkişaf etsə də onun arxiotipləri daimi və dəyişilməzdir.
Əcdadlardan ötürülən arxiotiplər əbədi iz qoyaraq insanın xarakter xüsusiyyətlərinə, yaddaşına həkk olmaqla silinməz iz qoymuşdur. Bunun nəticəsidir ki, bu günümüzdə baş verən hadisələr, insan psixikasında gedən dəyişikliklər, psixi və davranış pozuntuları kəskin formada özünü aşkar biruzə verir.
Müasir dövrdə ölkədə baş verən neqativ xarakterli dəyişmələr, insanların psixikasında yaranan pozuntular ciddi bir problem kimi çox aktualdır. Bu problemin mütəxəsislər tərəfindən araşdırılaraq tədqiq olunması və problemi yaradan səbəblərin aradan qaldırılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Milli.Az /news.milli.az

Xəbərlər     Baxılıb: 1217   Tarix: 22 may 2020
f Paylaş

Oxşar xəbərlər

.

Bu üç qida sizi daha ağıllı edəcək

"Zehni performansı artırmağın qızıl üçlüyü balıq, qoz və yumurtadır". xəbər verir ki, bunu Liv Hospital Ankara-nın terapevti Dr. Elif Başaran bildirib. O, balanslı qəbul edildikdə neyro-qidaların yaddaşı gücləndirdiyini

.

Makaron illərdir yanlış bişirilirmiş - ən sağlam və dadlı üsul

Makaron illərdir səhv üsulla bişirilir. bildirir ki, makaronun ən doğru bişirmə üsulu onu birbaşa sobada hazırlamaqdır. Mütəxəssislər bildiriblər ki, makaronu əvvəlcədən yarı bişirib sonra sobaya qoymaq əksinə, dadını azaldı

.

Yayda soyuqdəymə: İsti havada insanlar niyə xəstələnir?

Soyuqdəymə adətən qış fəslilə əlaqələndirilsə də, bir çox insan elə yayın qızmar günlərində bu xəstəliyə tutulur. Bəs isti havada virusla yoluxmaq necə mümkün olur? . xəbər verir ki, ukraynalı pediatr Darya Vlasenko bu sual

.

Qısa müddətdə necə arıqlamaq olar - AÇIQLAMA

Müasir cəmiyyətdə gözəllik standartlarının və sürətli nəticə gözləntilərinin artması insanların qısa müddətdə arıqlamağa çalışmasına səbəb olur. Xüsusilə bayram və xüsusi günlər ərəfəsində insanlar ideal bədən formasına çatma

.

Azərbaycanda gənclər ən çox hansı xəstəliklərə yoluxur? – SƏBƏB

Hər il gənclərin xəstəliklərə yoluxma sayı daha da artır. . 14-29 yaşlı gənclər arasında yayılan xəstəliklərə nəzər saldıqda, onların ən çox tənəffüs orqanları ilə bağlı xəstəliklərdən əziyyət çəkdikləri ortaya çıxır. -ı

.

Yayın sevilən meyvəsi kişilərin yataq performansını artırırmış

Yay mövsümünün sevilən meyvəsi kişilərin yataq performansını artırır. xəbər verir ki, yay aylarında ən çox istehlak edilən meyvələrdən olan qarpız, kişilərin cinsi sağlamlığına müsbət təsir edir. Bu nəticələr "Curren

.

Qaşıq-qaşıq içirik amma böyrəkləri məhv edir - Tərkibindəki gizli təhlükə

Gündəlik həyatda praktiki və sürətli yemək həlləri axtaran bir çox insan hazır şorbaları mətbəxlərinin xilaskarı olaraq qəbul edir. Lakin bu rahat və dadlı yeməklərin tərkibindəki gizli təhlükələr, sağlamlığımıza ciddi zərə

.

İmtahandan əvvəl bu meyvəni yeyin - Zehniniz açılacaq

Zehni performansınızı artırmaq istəyirsinizsə, qəlyanaltınıza bu qidanı əlavə etməyiniz tövsiyə olunur. xəbər verir ki, "Food & Function" jurnalında yayımlanan yeni araşdırmaya görə, hər gün 50 qram qoz yemə

.

Bunu hərgün için - Bağırsaqları qoruyur

Kefir təkcə həzm sisteminə deyil, həm də bağırsaqlardakı iltihabı azaltmağa kömək edir və sağlamlıq üçün mühüm içkidir. bildirir ki, bu barədə dietoloq Beyaz Tağraf bildirib. O qeyd edib ki, kefir təkcə həzm sisteminə deyil

turlar.az

sonxeber.az=https://sonxeber.az=sonxeber.az gözəllik məhsulları yay geyimləri 2025 qadin dunyasi doslu qizlar hakista sozleri dermanlar murebbelerin hazirlanmasi zəhmət rus dilini öyrənək 2 ci dərs hədəfi olmayan gəmiyə heç bir külək kömək edə bilməz arıqla bir arzum var