Hamiləlik təqvimi (21-41 həftələr)

21. Hamiləliyin 21-cii həftəsi

21ci həftə çatdığında körpədəki sürətli böyümə bir az yavaşıyır. Bu həftədə ən əhəmiyyətli hadisə ürək əzələsinin güclənməsidir. Körpənizin ürəyi,qanı daha təsirli şəkildə nasosla vurmağa başlamışdır. Sizin qan dövranınızdakı miqdar artımı səbəbi ilə xüsusilə bütün gün ayaqda olan hamilələrdə axşamları ayaqlarda və ayaq biləklərində şişmələr ola bilər. Bu tamamilə normal bir vəziyyətdir. Gün ərzində vaxtaşırı ayaqları yüngül yüksəldərək istirahət etmək və əgər mümkünsə 2 saatdan çox ayaqda qalmamaq vəziyyətə köməkçi ola bilər. Bol su içmək bu şikayətlənmələri artırmaz tam tərsinə azaldar. Bu səbəblə gün ərzində bol bol su içməyə laqeyd yanaşmayın.

Laqeyd yanaşmamanız lazım olan bir başqa mövzu isə artıq heç olmasa həftədə bir dəfə təzyiqinizi ölçdürmənin faydalı olacağıdır. Qarın boşluğu içərisində böyüyən uşaqlığın digər orqanlar ilə birlikdə diafraqma əzələsini də sıxıştırması nəticəsində bir çox hamilələr bu dövrdə nəfəs darlığı ya da tez təngnəfəs olma problemi yaşaya bilər. Bu da hamiləliyin normal nəticələrindən biridir. Hamiləlik irəlilədikcə bu çətinliklər arta bilər. Yenə daha əvvəl başlamadınızsa bu həftədən etibarən dəmir preparatlarının və ya tərkibində dəmir olan meyvələrin qəbuluna başlamanızda fayda var. Dieta ilə qəbul etdiyiniz dəmir hamiləlikdə sizə kifayət etməyəcək.

22. Hamiləliyin 22-ci həftəsi

Bu həftə çatdığında körpənizlə danışa bilər, ona bir şey oxuya bilər ya da mahnı söyləyə bilərsiniz. Çünki artıq o sizi eşidə bilər. Hətta eşitməklə bərabər səslərə reaksiya da verə bilər. Bu səbəbdən də körpə inkişafı üçün düzəldilmiş musiqi CDləri dinlədə bilərsiniz. Ana qarnında klassik musiqi dinləmənin ruhi inkişafa müsbət istiqamətdə təsiri olduğunu iddia edən işlər mövcuddur. Bunlar doğru olmasa belə kiçik körpənizlə birlikdə bir az musiqi dinləmənin, mahnı oxumanın ya da kitab oxumanın nə zərəri ola bilər ki? Hətta bəzi işlər körpəniz doğulmadan əvvəl ona oxuduğunuz kitabları, doğulduqdan sonra əmizdirərkən yenidən oxuduğunuzda kiçik balanızın daha güclü əməcəyini iddia edirlər. Fantastik, deyilmi?

Körpənizdə bu inkişaflar olarkən siz də artıq tarazlığınızı təmin etməkdə vaxt getdikcə çətinlik çəkdiyinizi hiss edə bilərsiniz. Qarnınızın böyüməsi ilə əlaqədar beliniz də içəri doğru gənişlədiyindən bədəninizin tarazlıq mərkəzi yer dəyişdirməkdədir. Bu səbəbdən evdə tək olarkən duş qəbul etməməniz tövsiyə edilir. Yenə eyni səbəblər ilə tarazlığa söykənən idman növlərinə da ara verməniz lazımlı sayılır. Hamiləlik hormonlarına bağlı olaraq barmaq oynaqlarınıza qədər bütün oynaq və əzələ sisteminizdə boşalmalar olacaq. Bu sizə bel ağrısı olaraq əks oluna bilər. Bu həftələr həm tarazlıq problemləri həm də bel ağrıları səbəbi ilə yüksək dikdaban ayaqqabılara vida edilməsi lazım olan dövrlərdir. Hamiləliyinizin geri qalan qismində dabansız ayaqqabılar geyməniz narahatlıqlarınızı azaldacaq.

23. Hamiləliyin 23-cü həftəsi

Körpəniz artıq tamamilə miniatür bir insan görünüşündədir. Qulaq içindəki kiçik sümüklər tamamən sərtləşdiyi üçün körpə çox yaxşı eşidə bilir. Dodaqları yaxşıca diqqətə çarpır, USMdə gülümsəməsi hiss edilə bilər. Boyu 17-18 santimetrə qədər olmuşdur, kilosu isə 600 qram ətrafındadır. Gözləri tamamilə inkişaf etmiş olmasına baxmayaraq göz rəngi hələki müəyyən deyil. Mədəaltı vəzi tam mənası ilə olmasa belə insülin ifrazına başlamışdır. Sizdə isə yavaş amma davamlı bir kilo artımı söz mövzusudur. Çox qabartmadan yüngül cinsi əlaqəyə icazə verilə bilər.

Bir başqa gözəl hadisə isə artıq körpənizin hərəkətlərini yoldaşınızın da hiss edə biləcək olmasıdır. Yoldaşınız əlini qarnınıza qoyduğunda körpənizin hərəkətlərini çox rahat hiss edə bilər, hətta bu hərəkətlər çöldən gözlə belə fərq edilə bilər. Bunun səbəbi körpənin içində olduğu suyun nisbi olaraq çox olmasıdır. Yəni körpənin hərəkət etməsi üçün çox geniş bir sahə vardır. Körpəniz içəridə azadca hərəkət edər. Hərəkətlər körpənin mühərrik inkişafı yəni əzələ güclənməsi üçün çox əhəmiyyətlidir. Bu həftələrdə edilən USM araşdırmalarında körpədə çox qısa bir müddət sonra baş inkişaf edə, dönə bilər. Körpənin tərs dayanması çox da əhəmiyyət kəsb etmir.

24. Hamiləliyin 24-cü həftəsi

hamilə qadın və ginekologiyaDiqqət: Çox yaxşı hazırlanmış şərtlərdə və reanimasiya şərtlərində bu həftədə doğulan körpələr yaşadıla bilməkdədir. 24cü həftə hamiləlik müddəti içindəki əhəmiyyətli həftələrdən biridir. Çünki bu həftə sərhəd olaraq qəbul edilir. Yəni anasına asılı olmadan, anasının bədəni xaricində həyatını davam etdirə bilmə mənasında istifadə edilməkdədir. Ancaq dölün sərbəstliyi praktikada hər vaxt gerçək olmaz. Bunu həyata keçirə bilmək üçün tənəffüs, həzm, bədən istiliyini qorumaq kimi həyati funksiyaların çox yaxşı dəstəklənilməsi və körpənin infeksiyalardan qorunması lazımlıdır. 24 həftəlik bir döl 650-700 qram ağırlığa çatır. Bəzi ölkələrdə də müəyyən mərkəzlərdə bu qədər kiçik körpələr yaşadıla bilməkdədir. Ancaq əhəmiyyətli olan bu körpələri yaşatmaq deyil. Görmə, eşitmə kimi duyğusal fəaliyyətlərinin yanında zehni inkişaflarının necə olacağı tam mənası ilə göstərilə bilməmiş olan bu cür körpələrin bütün həyatları boyunca yaxın təqib altında olmaları lazım ola bilər. Ədəbiyyatda ən erkən doğulan və yaşadılan körpə Keniyada 19 həftəlikdən dünyaya gələn və Kelly adı verilən bir körpədir.

Bu həftədə körpənin ağciyər içində iştirak edən damar strukturları yetişkinləşir. Bütün orqanları artıq funksional olaraq vəzifə edə bilməkdədir. Sizdə isə diş əti qanamaları görülə bilər. Hamiləlik hormonları təsiri ilə diş əti xəstəliyi görülə bilər. Dişinizi fırçalarkən və hətta ağızınızı çalxalayarkən belə qanamalar ola bilər. Xəstəliyin sonrakı formasında dişlərdə tökülmələr bildirilməkdədir. Bu səbəblə əgər bənzər şikayətlənmələriniz varsa laqeyd yanaşmadan diş həkiminiz ilə görüşməlisiniz. 24cü həftədə hamiləliklə bağlı diabetin varlığını araşdırmaq üçün həkiminiz sizdən 50 qramlıq glükoza testi istəyəcək. Bu test 28ci həftəyə qədər təxirə salına bilər. Yenə bu həftələrdə erkən doğumun əlamətlərinə qarşı diqqətli olmağı öyrənməlisiniz. Bunu bacara bilmək üçün də erkən doğum haqqında bilik sahibi olmanız lazımlıdır. Həkiminiz bu mövzuda sizə köməkçi olacaq.

25. həftə

Bu həftənin ən əhəmiyyətli hadisəsi körpənizin dad duyğusunun böyük ölçüdə inkişaf etmiş olmasıdır. Dad duyğusu ilə birlikdə istər inanın istər inanmayın körpənizin süd dişləri də inkişaf edir. Körpənin dərisi hələ daha incə və kövrəkdir. Ancaq bədəni mütənasib bir şəkildə dolur, dəri altı piy toxumaları yetişkinləşir. Artıq uşaqlığınız daxilində nisbi olaraq boş sahə azalmağa başladı. Bu da hərəkət üçün özünə qalan boş sahənin gedərək azalacağı mənasını verir. Nəticə isə hərəkətlərin daha sərt hiss edilməsi olacaq. Bu həftələrdə yorğunluq hiss edə bilərsiniz. Bu hamiləliyin normal şikayətlənmələrindən biridir.

Eyni zamanda gözlərinizin işığa qarşı olduqca həssas olduğunu hiss edə bilərsiniz. Hamiləliyə bağlı göz quruluğu bir çox gələcək anaların ortaq şikayətlənməsidir. Problemin öhdəsindən gələ bilmək üçün süni gözyaşı preparatları istifadə edə bilərsiniz. Böyüyən uşaqlığın təzyiq etməsi və qan dövranının pozulması səbəbi ilə qıçlarda və digər nahiyyələrdə ağrılar ola bilər. Bəzi hamilələrdə isə əl barmaqlarında belə ağrılar ola bilir.
Bu kimi vəziyyətlərdə soyuq tətbiqi olduqca faydalı olmaqdadır. Hələ daha körpənizin adına qərar vermədinizsə bu həftələrdə artıq ad axtarışına başlaya bilərsiniz.

26. Hamiləliyin 26-cı həftəsi

Körpənizin ağciyərlərində hava kisəcikləri meydana gəlməyə başladı. Doğumdan sonra hava ilə tənəffüs etməyi təmin etmək üçün ağciyərlər sürfaktan adı verilən bir maddə çıxararlar. Bu maddə, kiçik hava kisəciklərinin çeperlerinin bir-birinə yapışmasına mane olar. Bu sayədə hər nəfəs alışında kisəciklər hava ilə dolar. Bu həftədə körpənizin ağciyərləri sürfaktan çıxarmağa başladı, ancaq miqdarları təbii ki, kafi deyil. Erkən doğum hədəsi yaşayan gələcək analara edilən bəzi inyeksiyalar (müalicə) ilə bu maddənin istehsalını sürətləndirməyə çalışılar. Məqsəd erkən doğum olarsa körpənin tənəffüs problemi yaşamasının qarşısının alınmasıdır.

Edilən işlərdə 26 həftəlik körpələrin beyin dalğaları araşdırıldığında toxunmaya beyin dalğaları ilə cavab verdiyi müəyyən olunmuşdur. Ayrıca maraqlı bir tapıntı da qarnınıza qüvvətli bir işıq qaynağı söykədiyinizdə körpənin başını o istiqamətə çevirməsidir. Bu həftələrdə birdən-birə qarnınızda bir sərtləşmə hiss edə bilərsiniz. Narahatlanmayın. Bu hamilə uşaqlıqda normalda görülən sıxılmalardır. Erkən doğum tehlükəsində isə sıxılmalar davamlı və müəyyən aralıqlarla gəlir. Nizamlı sıxılmaları təyin etmək üçün yoldaşınızdan kömək istəyə bilərsiniz. Yoldaşınız, əlinin ovuc sethini uşaqlığınızın tam təpə nöqtəsinə yerləşdirərək gözləməli. Bu həftədə uşaqlığın təpə nöqtəsi göbək dəliyinin təxminən 5 santimetr sındadır. Yoldaşınız 20 dəqiqəyə qədər bu şəkildə gözləyərək sıxılmaların varlığını və sıxlığını təyin edə bilər. Bu əməliyyatı özünüz də edə bilərsiniz, ancaq obyektiv olaraq deyerlendire bilmeyeceyiniz üçün yoldaşınızdan istəmənizdə fayda var. Sıxılmaları siz ağrı olaraq hiss etməyə bilərsiniz ya da çox yüngül aybaşı sancısı şəklində hiss edə bilərsiniz. Əgər bunların sıxlığı mövzusunda narahatlıqlarınız varsa dərhal həkiminiz ilə təmasda olmalısınız.

27. Hamiləlikdə 27-ci həftə

Əgər uşaqlıq içərisinə bir kamera yerləşdirmək mümkün ola bilsəydi, körpənizin gözlərini görə bilərdiniz. Çünki onun göz rəngi artıq müəyyəndir: sizə göz qırpa bilər. Bu həftə gəldiyində körpəniz gözünü açıb bağlamağa başlayır. Beyin yetkinləşməsi sürətlə davam edir və səsə verdiyi reaksiyalar yaxşıca artır. Boyu 25 santimetrə yaxınlaşdı və kilosu 1000 kiloqram ətrafında. İkinci trimestrin sonu olan 27ci həftədə tənəffüs və yuxu problemləri yaşaya bilərsiniz. Xüsusilə yatdığınız zamanlarda nəfəs darlığı ortaya çıxa bilər. Bu vəziyyət körpənizə hər hansı bir zərər verməz, ancaq siz daha rahat ola bilmək üçün, gecələri yatarkən istifadə etdiyiniz yastıq sayını artırmalısınız. Bir çox gələcək analar bu dövrlərdə yuxunun onların istirahətinə çox çətinlik yaratdığını söyləməkdədirlər.

Şüur altında yaşanan narahatlıqlar yuxuda kabus olaraq özünü göstərə bilər. Hətta yuxuya getmədə böyük çətinliklər yaşaya bilərsiniz. Təcrübəli gələcək analar yatmazdan əvvəl yarım saatlıq bir gəzişin olduqca faydalı olduğunu iddia edirlər. Diqqət yetirməniz lazım olan bir başqa nöqtə də qan təzyiqinizdir. Hərçənd həkiminiz hər baş çəkdikdə təzyiqinizi ölçür, ancaq siz də 3-4 gündən bir bunu təkrarlasanız faydalı olar. Çünki xalq arasında hamiləlik zəhərlənilməsi olaraq da bilinən preeklampsiya ( hestozun ilk mərhələsi) üçün riskli dövrə girdiniz. Bu həftə ilə birlikdə hamiləliyinizin ikinci trimestri sona çatdı. Yolun böyük qismi geridə qaldı.

28. Hamiləlikdə 28.-ci həftə

Bu həftə ilə birlikdə hamiləliyin ən çətin dövrlərindən biri olan üçüncü trimestr yəni son üç aya girmiş olursunuz. Bu həftədə körpəniz sürətlə böyüməyə davam edəcək və uşaqlığın içini mümkün olduğunca tutacaq. Uşaqlığınız hardasa qabırğalarınız səviyyəsinə çatdı. Bu həftədə qıçlarınızda şişmə hiss edə bilərsiniz. 28-ci həftədə həkiminiz sizdən qlükoza yükləmə testi istəyəcək. Bu testin məqsədi hamiləlikdə ortaya çıxan şəkər xəstəliyini yəni hestasion diabeti araşdırmaqdır. Yenə bu həftədə qan uyğunsuzluğunuz varsa həkiminizə bunu xatırladın. 28ci həftədə dünyaya gələn körpələrin təxminən 90%i yaşadılmaqdadır. Ancaq bu körpələrə reanimasiya şərtlərində tənəffüs dəstəyi lazımdır. Körpəniz davamlı uyğunlaşma və oyanma dövrləri keçirməkdədir. Zaman zaman gözlərini açıb bağlaya bilər. Qaşları inkişafını tamamlamışdır. Bədəni yağ depolamağa davam etməkdədir. Bu yağlar doğulduqdan sonra öz bədən istiliyini nizamlamada olduqca əhəmiyyətlidir. Bu həftədə körpənizlə rahatca danışa bilərsiniz, çünki artıq sizin səsinizi tanıyır!

29. Hamiləlikdə 29-cu həftə

Körpəniz ad gününə hazırlanmağa davam edir. Artıq başı və gövdəsi arasındakı nisbət normala yaxındır. Artıq öz bədən istiliyini nizamlaya bilmə qabiliyyətinə sahibdir. Sümük iliyi də öz funksiyasını yerinə yetirir. Gözləri isə hərəkət etməyə başladılar belə. Bu vaxt unutmadan zaman zaman içinizdə birdən bir hərəkət hiss etsəniz əsla çaşmayın və qorxmayın çünki körpəniz hıçqırır! 29cu həftə gəlindiyində hamiləliyinizi artıq yaxşıca hiss etməyə başladığınızı hiss edəcəksiniz.

Bu həftələrdə qarın dərinizdə qaşınmalar hiss etməniz normaldır. Bunun yanında qarın içi təzyiqindəki və dövran sistemindəki dəyişikliklərin nəticəsində nəfəs darlığı, mədədə qıcqırmalar, qıçlarda ağrılar kimi şikayətlənmələr ortaya çıxa bilər. Bu şikayətlənmələrin sizi hamiləliyinizdən soyutmasına icazə verməyin. Bunların hamısı keçici və müalicə ilə öhdəsindən gəlinə biləcək şikayətlərdir. Şikayətlənmək yerinə hamiləliyinizin müsbət istiqamətlərini görməyə və kefini çıxarmağa çalışın.

30. Hamiləlikdə 30-ci həftə

Körpənizin dərisini örtən incə tüklər artıq yavaş-yavaş itməyə başlarkən əl və ayaq dırnaqları yavaş yavaş uzanır. Sümük iliyi qan hüceyrəsi istehsalını tamamilə qaraciyərdən aldı. Uşaqlığın içi ümumilikdə zülmət qaranlıq kimi düşünülsə də gələcək ananın tapıldığı ətrafa bağlı olaraq işıqlıq ya da qaranlıq ola bilər və körpə bunun ayrı-seçkiliyini edə bilər. Kişi körpələrdə xayalar torbaya eniş müddətini tamamlamaq üzrədir. Körpənin ağırlığı doğumda olacağı ağırlığın üçdə ikisinə çatmışdır. Bu həftələrdə ana artıq hamiləlikdən yaxşıca sıxılmağa başlayır. Yata bilməmək və mədə qıcqırmaları sıx görülən problemlərdir. Zaman zaman qasıqlarınızda bir ağrı ya da sıxılma hiss edə bilərsiniz. Bunlar uşaqlığın gərginliyinin təmin etdiyi kiçik və əhəmiyyətsiz sıxılmalardır.

31. Hamiləliyin 31-ci həftəsi

Körpənizin beyni sürətlə yetkinləşməsinə davam edir. Sürətlə inkişaf edən bir başqa hissə isə körpənin sümükləridir. Körpəniz bu həftələrdə hər zamankından daha çox kalsiuma ehtiyac duyur. Bu səbəbdən süd və süd məhsullarını bolca qəbul etməli və həkiminiz gərək gördüyü təqdirdə kalsium dərmanları istifadə etməlisiniz. Körpənizin göz bəbəyi işığa reaksiya verərək açılıb bağlanmağa başladı belə. Böyüyən körpə və uşaqlıq sinənizdə sıxılmaya səbəb ola bilər və sinə ağrsı ortaya çıxa bilər. Körpə ilə içində üzdüyü maye arasındakı nisbət körpə lehinə pozulduğu üçün ona qalan sahə daralmışdır. Bu səbəbdən körpənizin hərəkətlərini daha çox hiss edə bilərsiniz. Daha əvvəl hiss etmədiyiniz kiçik hərəkətlər belə sizi narahat edə bilər.

32. Hamiləliyin 32-ci həftəsi

Dəri altı piy toxuması inkişafa davam etdikcə körpənizin rəngi qırmızıdan bənövşəyiyə doğru dönməyə başlayır. Bu həftədə körpənizin hərəkətlərinin yaxşıca artdığını hiss edə bilərsiniz. Körpənin hərəkətləri yaxşılıq halının bir göstəricisidir bu səbəblə hərəkətləri saymağı öyrənmənizdə fayda var. Bu arada körpənin dırnaqları tamamilə inkişaf etdi və barmaq uclarına qədər uzandılar belə, buna qarşı körpənin böyümə sürəti azaldı. Bu həftədən sonra həkiminiz sizi 2 həftədən bir görmək istəyə bilər. Bu artıq doğumun yaxınlaşdığı mənasına da gəlir. Erkən doğum ilə əlaqədar əlamətləri öyrənib izləməlisiniz. Həzm sistemi ilə əlaqədar problemləri tez-tez yüksək lifli yeməklər qəbul edərək və bol maye içərək azalda bilərsiniz. Hamiləliyinizin sonuna yaxınlaşmış olmanız vitamin alışını kəsmənizi tələb etməz. Bu vitaminləri doğuma qədər istifadə etməniz lazımlıdır.

33. Hamiləliyin 33-cü həftəsi

Son həftələrə sürətlə yaxınlaşdıqca körpənizin beynində meydana gəlmiş olan və neyron adı verilən milyardlarla sinir hüceyrəsi də onun uşaqlıq daxili həyatında ətrafındakıları öyrənməsinə köməkçi olur. Körpəniz eşidə bilər, hiss edə bilər və görə bilər. Bu həftələrdə körpənizin baş diametri köhnəyə nisbətən daha sürətli böyüməyə başlayır. Körpənizin göz bəbəkləri eynilə sizinkilər kimi işıqda kiçilib qaranlıqda böyümə qabiliyyətini qazanmışdır. Körpəniz bu sayədə bulanıq olaraq görə bilər.

Yenidoğulanlar kimi körpəniz zamanının böyük bir qismini yataraq keçirir. Hətta yetkinlərdəki kimi dərin yuxuya gedər və gözlərində sürətli göz hərəkətləri müəyyən oluna bilər. Körpənizin yuxu görüb görə bilmədiyini bilmərik amma onun yuxu gördüyünü xəyal etmək daha xoş bir düşüncə aşılardı. Körpənizin ağciyərləri artıq inkişafı və yetkinləşməsini hardasa tamamlamışdır. Qoruma və doğum sonrası bədən istiliyini qoruma vəzifəsini yerinə yetirən dərialtı piy toxuması qalınlaşmağa davam etməkdədir. Körpələr hamiləliyin son dövrlərində sürətli çəki yığırlar. Körpəniz artıq yavaş yavaş doğum mövqeyini götürməkdədir.

Əllərdə və ayaqlarda yüngül şiş olması normaldır, ancaq şiddətli başağrılarınız varsa, içıldayan işıqlar ya da nöqtəciklər görürsünüzsə, qarın ağrısı, bulantı və qusmanız olursa preeklempsiya baxımından diqqətli olmalı və mütləq vaxt itirmədən həkiminizlə görüşməlisiniz. Əgər körpəniz çox iridirsə ya da əkiz körpə gözləyirsinizsə qarnınızın içindəki həddindən artıq şişlik səbəbiylə mədənizə olan basqı və narahatlıq hissi səbəbiylə iştəhanızda azalma ola bilər. Körpənizin diz və dirsək vurmalarını ayırd edə bilərsiniz. Zaman zaman içəridə körpənin hoppandığını hiss etdiyinizdə təlaşlanmayın. Bu körpənizin hıçqırmalarıdır və tamamən normal bir vəziyyətdir.

34. Hamiləlikdə 34-cü həftə

Körpənizin ağciyərlərində böyük bir ehtimalla artıq surfaktan adı verilən maddə vardır. Surfaktan, ağciyərlərdə havalanmağı təmin edən alveollerin içindəki havanı boşaltdıqdan sonra divarlarının bir-birinə yapışmasının qarşısını alan maddədir. Zamanından çox əvvəl doğan körpələrdə reanimasiyada surfaktan xaricdən verilir. Körpənizin ağırılığı 2 kilo ətrafındadır. Boyu isə təxminən 42 santimetrdir. Körpənizin böyrəküstü vəzilərindən sekresiyalanan hormonlar sizdə süd istehsalını başlada bilər. Körpəniz yatarkən sizin kimi davranır. Yəni artıq gözlərini yatarkən bağlayıb, oyanırkən açır. Dırnaqları barmaq uclarına qədər uzanmışdır. Körpənizin immunitet sistemi inkişaf etməkdədir, sadə və yüngül infeksiyalarla mübarizə edə biləcək qabiliyyəti qazanmışdır

35. Hamiləliyin 35-ci həftəsi

Bu həftələrdə halsızlıq və yorğunluq bir çox hamilə qadının ən əhəmiyyətli şikayət səbəblərindən biridir. Uyğunlaşmaya çətinliklər, kilo artımı və buna bağlı olaraq hərəkət qabiliyyətində azalma problemli yaşamınıza səbəb olacaq. Bu dövrdə cinsi istəksizlik yaşaya bilərsiniz. Hər hansı bir zərərinin olduğu göstərilməmiş olsa da əgər istəmirsinizsə yoldaşınızı anlayışlı olmaq mövzusunda razı salmalısınız. Bu həftələrdə yaşanan bir başqa problem də doğum və doğuma aid mövzularla əlaqədar narahatlıqlardır. Yoldaşınızın və həkiminizin yanaşması son dərəcə əhəmiyyətlidir. Dünyada hər gün minlərlə qadının doğum etdiyini və bunların yalnız çox az bir qisminin problem yaşadığını ağlınızdan çıxarmamağa çalışın. Siz bu yazını oxuyarkən belə mindən çox körpə ilk qışqırıqlarını atdı.

36. Hamiləlikdə 36-cı həftə

Bu həftədən sonra artıq erkən doğum sancılarınız başlasa belə həkiminiz dayandırmağa çalışmayacaq. Körpəniz doğum sonrası ümumiyyətlə problemsiz ya da az bir baxım ilə həyatını asanlıqla davam etdirə bilər və ağırlığı 2000 qramın üzərindədir. Körpənizin yağ depolaması davam edir. Bu həftədə qol və qıçlarda yağ tutulumu başlayır. Bütün orqan sistemləri inkişaf və yetkinləşməsini tamamladı. Artıq son etaplar edilir. Artıq içində üzdüyü suya nisbətən uşaqlıq içində daha çox yer örtməyə başladığından hərəkətləri də çox asan olmayacaq.

Həkiminiz bu həftədən etibarən sizi muayinə edərək uşaqlıq boynunun( uşaqlığın „ağzı") vəziyyətini, açıqlıq olub olmadığını araşdırmaq istəyə bilər. Bu həftələrə gəldiyinizdə yuxusuzluq probleminiz artım göstərə bilər. Yuxusuzluğun bir səbəbi də körpənin yavaş yavaş aşağı enməsi səbəbiylə sidik kisəsinə basqı etməsi və tez-tez tualetə getmə ehtiyacı duymanız ola bilər. Gecə yatmazdan əvvəl maye qəbulunu məhdudlaşdırmanız bu mövzuda sizə köməkçi ola bilər.

37. Hamiləliyin 37-ci həftəsi

Xoşbəxt finala yalnız 4 həftə qaldı (əgər Kesar əməliyyatı olacaqsa 2 həftəyə qədər daha zamanınız var). Körpə isə hazırlandı. Hər an doğum kanalına girə bilər. Körpənizin diş ətləri də yetkinləşməsini tamamladı və artıq sərtdir. Hamiləliyinizin əvvəlində USMdə gördüyünüz o kiçicik canlı artıq tam mənasıyla təxminən 2750 qram ağırlığında bir insan balası. Bu həftədə körpəniz ümumiyyətlə son duruş mövqeyini götürmüşdür və artıq dönməsi çox nadir olaraq görülür.

Bu həftədən sonra həkiminiz sizi hər həftə görmək və sizin və körpənizin vəziyyətini qiymətləndirmək istəyə bilər. Bu həftələrdə kilo artımınız (həm körpənin həm də sizin) çox sürətli ola bilər. Həkiminiz uşaqlıq yolundan material (selik) götürərək qrup B Streptokok infeksiyasını daşıyıb daşımadığınızı araşdırmaq istəyə bilər. Bu həftələrdə qarınınızın üst qismində bir boşluq və rahatlama hiss edə bilərsiniz. Bu körpənizin doğum kanalına doğru endiyini ifadə edir. Mədənizdəki basqı ortadan qalxacağı üçün iştəhanız yenidən açıla bilər. Bənzər şəkildə ağciyərlərinizdəki təzyiq də olmayacağından nəfəs alıb verməniz asanlaşar. Sidiyə çıxma körpənin sidik kisəsini sıxması ilə əlaqədar eynilə hamiləliyinizin ilk dövrlərindəki kimi yaxşıca artacaq. Körpənizin hərəkətləri çöldən rahatlıqla izlənilə bilər. Zaman zaman qarnınızın bir bölgəsində birdən bir yüksəliş hiss edə bilərsiniz. Körpənizin hərəkətləri döş qəfəsinizin altında sizə ağrı verə bilər.

38. Hamiləliyin 38-ci həftəsi

37ci həftəni tamamladığınızda körpəniz və hamiləliyiniz son həddlərində olaraq qəbul edilir. Ancaq böyüməsi daha dayanmamışdır. Bədəni yağ depolamağa davam edir və gündə təxminən 15-30 qrama qədər yığılır. Ümumiyyətlə kişi körpələr qız körpələrdən daha çox yağ toplayar və bu səbəblə daha çətin doğulurlar. Körpəniz artıq kafi koordinasiyasını təmin edəcək tutumdadır və əlləri ilə cisimləri rahatlıqla qavraya bilər. Əgər qarnınıza çox qüvvətli bir işıq qaynağı söykəsəniz üzünü o tərəfə doğru çevirəcək. Uşaqlıq içində nəfəs alıb vermə hərəkətləri edər və bunların USM də izlənilməsi körpənizin yaxşı vəziyyətdə olduğunun göstəricisidir. Dölyanı mayeyə görə körpənin ölçüsü çox artdığından hərəkət etməsi çətinləşər və körpə hərəkətlərində azalma fərq edə bilərsiniz. Bu həftəyə qədər uşaqlıq boynu (uşaqlığın „ağzı") selik tıxacı ilə bağlı idi. Bu tıxacın məqsədi uşaqlığınızın içini və körpənizi xaricdən gələ biləcək mikrob və infeksiyalara qarşı qorumaqdır. Bu tıxacın uşaqlıq yolundan gəlməsi doğumun əlamətlərindən biridir və xalq arasında "probkanın çixması" olaraq adlandırırlar. Tıxac doğumdan bir neçə həftə əvvəl gələ biləcəyi kimi yalnız bir neçə saat əvvəl də gələ bilər. Tıxacı ümumiyyətlə qanlı selikli bir axıntı şəklində hiss edərsiniz.

39. Hamiləliyin 39-cu həftəsi

Əgər Kesar əməliyyatı olacaqsınızsa bu həftədən sonra hər hansı bir gündə etibarla doğumunuzu edə bilərsiniz. Bəzi vəziyyətlərdə normal doğum planlanan hamilələrdə həkiminiz süni sancı verərək doğumunuzu reallaşdıra bilər. Bu həftədə körpənizin baş ölçüləri ilə çanaq ölçüləri təxmini olaraq bir-birinə bərabərdir. Yağ toplayışı getdikcə yavaşladığından kilo alışı da yavaşlayar. Eyni şəkildə siz də daha az kilo götürməyə başlarsınız. Yanaqları və əmmə əzələləri tamamilə inkişaf etdiyindən və körpəniz davamlı içində üzdüyü mayeni udar. Bu maye ilə birlikdə dərisindən tökülən hüceyrələr bağırsaq məzmununu yəni nəcisini meydana gətirər. Bu nəcisə "mekonyum" adı verilər. Mekonyum tünd yaşıl-qara rəngli bir maddədir və körpə hər hansı bir səbəblə çətinliyə girdiyində ilk olaraq nəcisini edər. Zaman-zaman qıçlarınızda elektrik çarpmasına bənzər şikayətlənmələr ola bilər. Bunun səbəbi körpəniz hərəkət edərkən uşaqlığın ətrafındakı sinirlərə toxunmasıdır.

Yoldaşınız doğuma girmək istəmirsə onu sizə yoldaşlıq etməsi üçün razı sala bilərsiniz. Qadınların çoxu doğum əsnasında yoldaşları yanlarında olduğunda özlərini çox daha rahat hiss edərlər. Ancaq yoldaşınızı çox məcbur etməyin, bəlkə özünü pis hiss edir və bunu sizə söyləməkdən çəkinir. Bəzi qadınlar isə yoldaşlarının özlərini o halda görməsi düşüncəsindən narahat olurlar. Əgər yoldaşınız doğuma qatılmaq istəyirsə ancaq siz bundan narahatlıq duyursunuzsa yoldaşınıza vəziyyəti açıqca izah edərək sizi başa düşməsini istəyə bilərsiniz. Siz istəmədiyiniz halda yoldaşınızın doğuma girmək istəyərsə bu halda qadınlara kiçik bir hiylə təklif edə bilərik. Gizlicə həkiminizlə danışın və yoldaşınızı içəri götürməməsini istəyin.

40. Hamiləliyin 40-cı həftəsi

Son həftə girdiyində oksigen və qida maddələrini körpənizə daşıyan göbək ciyəsinin uzunluğu təxminən 50sm qalınlığı isə 1.3 santimetr ətrafındadır. Körpənizin ağırlığı 3000 qramın üzərindədir və uşaqlığın böyük bir qismini doldurmaqdadır. Körpənizin dərisini örtən kremli maddə yavaş-yavaş itməyə başlayır. Bənzər şəkildə tüklər də böyük ölçüdə tökülmüşdür. Sizdən keçən antitellər körpənizin doğum sonrası ən azı 6 ay müddətinə infeksiyalara qarşı mübarizəsində köməkçi olacaq. Son həftədə amniyon pərdəsi hər an açıla bilər və dölyanı maye tökülə bilər. Bəzən stəkandan boşalarcasına sürətli və çox miqdarda olan bu hadisə bəzən də çox yavaş ola bilər. Hətta özünüzü sidik qaçırarmış kimi hiss edə bilərsiniz. Miqdarı nə olursa olsun dölyanı mayenin töküldüyünü hiss etsəniz vaxt itirmədən həkiminizi axtarmalı ya da xəstəxanaya getməlisiniz. Bədəninizin tarazlıq mərkəzi yaxşıca dəyişdiyindən tarazlığınızı təmin etməkdə çətinlik yaşaya bilərsiniz. Xüsusilə ilk körpənizi gözləyirsinizsə yoldaşınızla cüt olaraq yaşadığınız bu günlərin qiymətini bilin. Bundan sonrakı həyatınızı bir ailə olaraq davam etdirəcəksiniz.

41. Hamiləliyin 41-ci həftəsi

Əgər hələ də doğum etmədinizsə yaxşıca sıxılmağa və səbrsizlənməyə başladınız deməkdir. Sizdən sekresiyalanan hormonların körpənizin dövranında da tapılması səbəbiylə kişilərdə torbalar, qızlarda da cinsiyyət dodaqları normaldan daha böyük görünəcək. Hətta doğum sonrası məmələrindən süd belə gələ bilər. Bu həm qız həm də kişi körpələrdə rast gəlinə bilən bir vəziyyətdir və bir neçə gün içində özbaşına itər. Bu həftə sizə çox uzun gələ bilər.

Səbrli olmağa çalışmalısınız. Siz hər hansı bir ağrı hiss etməsəniz belə uşaqlıq boynunuz (uşaqlığın ağzı) yavaş yavaş açılmağa başlamış ola bilər. Normal sancıların başlaması ilə uşaqlıq ağızındakı açıqlıq və incəlmə də artmağa başlar. Açıqlıq 10 santimetr olduğunda doğumun ilk mərhələsi tamamlanmışdır. Daha sonra ikinci mərhələ yaşanır və körpəniz dünyaya və sizə salam deyər. Adi fizioloji doğumda baş doğulduqdan dərhal sonra həkiminiz körpənizin ağzını silər və ilk ağlaması otaqda əks-səda salmağa başlar. Bu mərhələdə daha göbək ciyəsi kəsilmədən körpənizin qucağınıza verilməsi ilk təmasın daha isti yaşanmasını təmin edər.